احتمالا بتوانیم بزرگترین دغدغه هر فرد را استعدادیابی و شناخت حوزه‌هایی بدانیم که در آن بهترین عملکرد را دارد. در بین انسان‌ها، هر انسانی استعدادهای ذاتی خود را دارد که او را از دیگران متمایز می‌کند. شناسایی این استعدادها، سبب می‌شود شخص بتواند در مسیر درست رسالت زندگی خود قرار گیرد. این موضوع و استعدادیابی را می‌توانیم به عنوان نوعی سرمایه‌گذاری پیش از هر یک از مراحل مهم زندگی درنظر بگیریم و با این سرمایه‌گذاری، مانع پشیمانی و اتلاف وقت و هزینه در تصمیم‌های مهم زندگی شویم. باتوجه به این مطلب، چون در طول زندگی محدودیت زمان و منابع داریم، شناسایی استعدادها بسیار ضروری و حیاتی است. به همین دلیل است که در این نوشته قصد داریم این موضوع مهم و حیاتی را مطرح کرده و “بهترین روش‌های استعدادیابی” را بیان نماییم.
پس تا انتها با ما همراه باشید.
استعداد چیست؟
احتمالا شما هم درخصوص استعدادهای انسان مطالب زیادی را شنیده‌اید و یا مطالعه کرده‌اید؛ اما بیشتر مردم، همچنان مفهوم درستی از استعداد نمی‌دانند و آن را با مواردی مثل هوش، مهارت، توانایی و غیره یکی می‌دانند!
پس بهتر است قبل از اینکه موضوع مهم راه‌های شناسایی استعداد را دنبال کنیم، با اصل و مفهوم استعداد آشنا شویم و با ذهنیتی بهتر به سراغ این موضوع برویم.
تعاریف مختلف و زیادی برای استعداد ارائه شده است، بعضی آن را به عنوان یک توانایی در نظر می‌گیرند و برخی نیز از آن به عنوان عامل اصلی موفقیت یاد می‌کنند. اما استعداد یعنی:
یادگیری یک مهارت با صرف انرژی کمتر و زمان کمتر. استعداد یک ویژگی ذاتی و منحصربه‌فرد است که برای بهبود عملکرد افراد کاربرد دارد و هر استعداد احتمال موفقیت را در تعدادی از حوزه‌ها تضمین می‌کند. پس اگر استعداد شناخته و به کار گرفته شود، برگ برنده افراد است.
برای مثال، اگر شخصی تیراندازی با کمان را در 3 جلسه می‌آموزد، ولی متوسط یادگیری همین ورزش در دیگران 7 جلسه است، این نشان می‌دهد شخص در این زمینه دارای استعداد است.
پس زمانی که پیشرفت شخص در یک حوزه بالاتر از دیگر افراد است، نشان دهنده استعداد آن فرد است.
چرا باید به دنبال کشف استعداد باشیم؟
آیا تا به حال به کلاس‌های مدرسه فکر کرده‌اید؟ یک جلسه درس ریاضی، جلسه بعد درس هنر و در انتها درس تاریخ. ممکن است یک دانش‌آموز کلاس ریاضی را با بهترین حس و سریع‌ترین زمان پشت سر بگذارد، اما کلاس‌های هنر و تاریخ، خسته کننده و دیر سپری شوند.
کمی جلوتر بیاییم، در دنیای ما افراد بسیار زیادی مشغول به کار هستند و هر یک شغل‌هایی را برای گذران زندگی انتخاب کرده‌اند، شغل‌هایی که علاوه بر نداشتن استعداد کافی در آن، علاقه‌ای نیز به آن ندارند.
همین موضوع باعث خستگی افراد از کار و فعالیت شده و نشاط و شادی را از زندگی دور می‌کند. پس احتمالا دلیل اهمیت کشف استعداد را متوجه شده‌ایم.
موسسه گالوپ آماری را در زمینه علاقه شغلی منتشر کرده است. در این آمار بیان شده است که 63 درصد از افراد شاغل در جهان به کار خود هیچ علاقه‌ای ندارند. در این موضوع و عدم علاقه، دلایل بسیار زیادی را می‌توان مطرح کرد، اما یکی از مهمترین آنها، این است که اکثر این افراد شاغل، روزانه از استعدادهای طبیعی خود در محل کار استفاده نمی‌کنند!
تا به اینجا متوجه شدیم بسیاری از افراد جامعه، در شغلی که دارند، از استعدادشان استفاده‌ای نکرده و به اهمیت این استعداد پی بردیم. استعدادی که با استفاده از آن، مسیر موفقیت کوتاه‌تر شده و رضایت زندگی نیز افزایش پیدا می‌کند.
پس بیایید برای شناخت استعداد خود، زمان بگذاریم، آن را پیدا کنیم و در همان مسیر گام برداریم.
آموزش پیشنهادی
چگونه شغل مورد علاقه خود را شناسایی کنیم؟ |
تکنیک‌های کشف استعداد:
اکنون به سراغ مهمترین و کاربردی‌ترین تکنیک‌های کشف استعداد می‌رویم، اما پیش از آن، بهتر است چند باور غلط و نادرست را کنار بگذاریم:
- من هیچ استعدادی ندارم!
- استعداد را بی‌خیال، برو دنبال پول!
- با تلاش به همه‌چیز می‌توان رسید
- سن من بالا رفته، از من دیگه گذشته!
اکنون که این 4 باور غلط را کنار گذاشتیم، بهتر است تکنیک‌های مهم و اساسی استعدادیابی را دنبال نماییم.
1 – خودباوری |
اولین و مهمترین نکته در موضوع کشف استعداد این است که اصلا نباید جملاتی مثل “دیگه از من گذشته، به درد من نمی‌خوره، من که بچه نیستم و غیره” را به کار ببریم. شناخت و کشف استعداد محدود به سن نیست و حتی بزرگسالان هم باید استعداد خودشان را کشف کنند تا بتوانند بهترین شرایط و مسیر موفقیت را برای خود ایجاد کنند. در غیر اینصورت، عاقبت ما، عاقبت افرادی است که چندین و چند بار شغل تغییر داده‌اند و هنوز که هنوز است، نسبت به شغل خود حس خوبی ندارند و شغل مورد علاقه خود را کشف نکرده‌اند.
موضوع مهم این است که باید به خوبی باور کنیم و باور داشته باشیم که با استعداد هستیم و توانایی انجام کارهای بزرگ و فوق‌العاده را با همین استعدادها داریم. این خودباوری سبب می‌شود تا به سمت استعدادها گام برداریم و حرکت به سمت استعداد ، سرعت رشد در کسب و کار و یا هر فعالیت دیگر را بیشتر و بیشتر می‌کند.
2 – جستجوی استعداد در دوران کودکی |
بیایید به دوران کودکی خود سفر کنیم و ببینیم از انجام کدام کارها لذت می‌بردیم و یا هیجان‌زده می‌شدیم؟ به خاطرات کودکی رجوع کنیم و لذت‌بخش‌ترین کارها را پیدا کنیم و فهرستی از کارهایی که در همان کودکی ما را به وجد می‌آورد تهیه کنیم. کارهای مورد علاقه کودکی، هر کاری می‌تواند باشد! از آشپزی گرفته تا فوتبال و ورزش‌های رزمی! پس بدون سانسور، قضاوت و فیلتر کردن، به یادداشت این کارها مشغول می‌شویم.
در کنار فکر به خاطرات لذت‌بخش و جذاب کودکی، به این مسئله نیز باید فکر کنیم که در بزرگسالی چه فعالیت‌ها و کارهای مشابهی وجود دارند که از انجام آن به وجد آمده و هیجان‌زده می‌شویم!
پس لازم است این موضوع را کشف کنیم که امروزه چه کارهایی بیشتر از بقیه فعالیت‌ها، همان حس شیرین و لذت‌بخش دوران کودکی را در ما ایجاد می‌کند؟ برای نزدیک شدن به این کارها، بهتر است خاطرات دوران دبستان را مرور کنیم. آنها خاطرات قدرتمندی هستند که نشان می‌دهند چه استعداد هایی داریم و چطور باید از آنها استفاده کنیم.
3 – کشف علایق |
همه چیز در کودکی نیست، امروز و در حال حاضر نیز باید به سراغ یافتن کارهای مورد علاقه برویم. اکنون و در زمان بزرگسالی نیز وقتی صحبت از انجام کارهای مورد علاقه ما می‌شود، قلبمان تندتر می‌زند و اصطلاحاً آدرنالین در خون ما جریان پیدا می‌کند. باید ببینیم کدام کار است که اینگونه ما را به وجد می‌آورد؟
زمانی که ما به یک کار و فعالیت علاقه داریم، تمام سعی خودمان را می‌کنیم که آن را به بهترین شکل ممکن انجام دهیم، حتی اگر زمانمان محدود باشد و وقتی برای آن نداشته باشیم، حتما از کارهای دیگر خود دست می‌کشیم تا به این کار مورد نظر بپردازیم.
موضوع مهم در این تکنیک این است که استعدادها، معمولا در جهت علایق ما هستند. می‌توانیم در این تکنیک ببینیم به کدام کارها علاقه داریم، آن را لیست کرده و این لیست را با لیست استعدادها تطبیق دهیم. بدین شکل است که استعدادهای ما راحت‌تر و بهتر کشف می‌شوند.
آیا تا به حال، کار یا فعالیتی انجام داده‌ایم که اصلا در آن گذر زمان را احساس نکنیم؟ و یا به قدری در کار خود غرق شویم که حتی متوجه گرسنگی نشده باشیم؟ بیایید فکر کنیم در یک روز جمعه، کاملا در اختیار خودمان هستیم و هیچ برنامه‌ای نیز برای هیچ فعالیتی نداریم. در این زمان به سراغ چه کار و فعالیتی می‌رویم که آن‌قدر مشغول شویم، که فکر و تمرکزمان مدت‌ها روی آن باشد و نگاهی به گذر زمان نداشته باشیم.
بیایید به این گونه لحظات دقت کنیم، اگر این چنین در کاری غرق می‌شویم و متوجه گذر زمان نبودیم، به احتمال زیاد در حال استفاده از یک علاقه و استعداد طبیعی و درونی هستیم و این یک نشانه مهم در کشف استعداد درونی ماست.
4 – پرسش و مشورت با اطرافیان |
در اطراف همه ما، افراد دلسوزی را می‌توان مشاهده کرد که حاضرند نقاط ضعفمان را نادیده بگیرند و صادقانه به ما بگویند که چه کاری را با مهارت بالاتری نسبت به دیگران انجام می‌دهیم. این موضوع به این دلیل است که در بیشتر اوقات، اطرافیان، چیزهایی را در ما می‌بینند که ما، لحظه‌ای هم به آن فکر نکرده‌ایم. ضمن اینکه این سوال باید از چندین نفر پرسیده شود و نظرات را محدود به یک نفر نکنیم و پس از اینکه نظرات را شنیدم، آن ها را با یکدیگر مقایسه کنیم و نقاط مشترک آن را پیدا کنیم. به احتمالا فراوان، این نقاط مشترک، استعداد ما هستند.
ضمن این مورد، می‌توانیم نظر دیگران را در این خصوص بپرسیم که کدام ویژگی ما، برایشان ارزش دارد و برای آن ارزش قائل می‌شوند و کدام ویژگی‌های شخصیتی، ما را به بهترین شکل ممکن توصیف می‌کند؟ می‌توانیم از دیگران بپرسیم چه شخصیتی در ما وجود دارد که عاشق آن هستند؟
این گزینه بسیار قوی و موثر است، چرا که علاوه بر موضوع اصلی کار ما، یعنی اینکه بفهمیم چه چیزی را در مورد خودمان از قلم انداخته‌ایم و نمی‌دانیم، برای افزایش اعتماد به نفس ما نیز بسیار خوب و موثر است!
چرا برخی موارد را نمی‌بینیم و باید از دیگران کمک بخواهیم؟ پاسخ روشن است! برخی استعدادها و توانایی‌ها برای ما بسیار عادی و پیش پا افتاده به نظر می‌رسد. به همین دلیل، درحالی که همین استعدادهای نادیده گرفته شده، ارزشمندترین دارایی ما هستند، به آنها عادت کرده‌ایم و قدر آنها را نمی‌دانیم و حتی از وجودشان بی‌خبریم!
پس بیایید از دیگران بخواهیم بدون درنظر گرفتن نقاط ضعف، ویژگی‌ها و مهارت‌هایی که در ما می‌بینند را بیان نمایند. باید توجه داشت که این پرسش‌ها را باید به صورت شخصی و تک به تک بپرسیم و از بیان پرسش در یک جمع گروهی پرهیز کنیم. در نهایت همانطور که پیش‌تر گفته شد، کافیست این گفته‌ها را یادداشت کرده و نقاط مشترک این ویژگی‌ها را پیدا کنیم. این نقاط مشترک می‌تواند ما را در شناسایی استعدادی که داریم یاری کند.
5 – فرار از عوامل کشتنِ استعدادها |
بزرگترین ضربه در کشف استعداد، افراد و محیط‌هایی هستند که ما را نادیده می‌گیرند، پس بیایید از این افراد فاصله بگیریم. در جامعه ما افراد زیادی هستند که نتوانستند از استعدادشان استفاده کنند و همین موضوع سبب شده است تا به عنوان یک مشاور بد، به ما توصیه کنند که دیگر پیگیر این مسائل و کشف استعدادها نباشیم.
بدون شک باید از این دست نظرها و از این دست افراد فرار کرد و به دنبال کشف استعداد و علاقه رفت. وقتی زندگینامه افراد موفق را بررسی می‌کنیم، نکته مهمی را در آن می‌بینیم که تقریبا تمام این افراد، استعداد و علاقه زیادی نسبت به کارشان داشته‌اند. پس باید نظر افراد منفی را پشت گوش انداخته و به سراغ کشف استعدادهای خود برویم.
6 – یافتن کارهایی که در آن از دیگران بهتریم |
این تکنیک، یکی از تکنیک‌های ساده اما کاربردی کشف استعداد است. نیاز به یک کار بزرگ و عجیب نیست و تنها لازم است ببینیم کدام کار را از دیگران بهتر انجام می‌دهیم و یا کدام کارها را زودتر از بقیه یاد می‌گیریم و سرعت یادگیری ما در همان کار، نسبت به بقیه بیشتر است؟ احتمالا استعدادهای ما در همین کار نهفته است و باید آن را جدی بگیریم.
در واقع معنا و مفهوم استعداد یعنی همین، یعنی مهارت زیاد در کاری را داشتن! پس باید بگردیم، تجربه کنیم و کارهایی که در آن بهترین هستیم را پیدا کنیم و کمی بیشتر روی آن تمرکز کنیم. پس از این نیز باید سعی کنیم با افزایش مهارت در آن کار، خود را تقویت کنیم.
7 – جستجو در موفقیت‌هایی که داشتیم |
علاوه بر جستجو در علایق، یکی دیگر از کارهای ساده، اما کاربردی، موضوع جستجو در موفقیت‌ها و دستاوردهای ما در طول زندگی می‌باشد. این موفقیت‌ها می‌تواند شامل مواردی شود که در کودکی، نوجوانی، جوانی و بزرگسالی آن را کسب کرده‌ایم. تمامی این موفقیت‌ها را باید یادداشت کنیم، از گذشته تاکنون.
اکنون و پس از سفر در خاطرات و یادداشت موفقیت‌هایی که کسب کردیم، زمان آن رسیده است نقاط اشتراک میان دستاوردها را پیدا کنیم. این نقاط مشترک، می‌تواند باعث نزدیک شدن ما به استعداد درونی و طبیعی‌مان شود.
8 – کسب تجربه |
تجربه، کنجکاوی و کنکاش در ناشناخته‌ها و موقعیت‌های جدید راهکار طلایی دیگری برای کشف استعدادهای پنهان است. زمانی که زندگینامه افراد موفق را مطالعه می‌کنیم، در می‌یابیم که اکثر آنها، از سنین کودکی، کارهای متفاوتی را تجربه کرده‌اند و در نهایت، کاری را انتخاب کرده‌اند که در آن بیشترین علاقه و مهارت را داشته‌اند.
برای استفاده هرچه بهتر از این راهکار، باید ضمن توجه به مسائل اطراف با دقت بیشتر، به احساسات و هیجانات خوشایند خود در زمان انجام آن فعالیت توجه نماییم و نسبت به تغییرات و فرصت‌های زندگی انعطاف بیشتری داشته باشیم.
حتما لازم نیست کاری را انجام دهیم که بسیار سخت و دشوار است و کافیست بر اساس توانایی‌ها و مهارت‌های خود عمل کنیم و به علایق و کارهای لذت‌بخش بپردازید.
حتی به خیال‌پردازی‌ها و تجسم خلاق خود توجه کنیم و دنبال تجربه آنها در زندگی واقعی باشیم.
9 – در نظر گرفتن اهداف و آرزوها |
در زمینه کشف استعداد، از مهمترین موارد، در نظر گرفتن اهداف و آرزوها می‌باشد. در زندگینامه افراد موفق نیز این موضوع به خوبی دیده می‌شود. افرادی همچون تسلا، والت دیزنی، بیل گیتس و استیو جابز که در ابتدا به دنبال اهداف کوچک و رفع مسائل روزمره و بدون در نظر گرفتن منافع مالی، تنها به دنبال رضایت درونی خود بودند که از کودکی آرزوی آن را داشتند. این افراد همواره با در نظر گرفتن نیازها و مشکلات انسان‌ها، به دنبال رویاهای خود بوده‌اند.
برای این موضوع نیز می‌توان بدون درنظر گرفتن امکانات، محدودیت‌ها و موانع، لیستی از اهداف، علایق و آرزوهای خود بنویسیم و کارهایی را درنظر بگیریم که برای انجام آنها شوق و انگیزه بیشتری را در خود می‌بینیم، همان کارهایی که وقت و انرژی کمتری از ما می‌گیرند.
این را باید در نظر بگیریم که این رغبتی که در اینجا درخصوص آن صحبت می‌کنیم، استعداد نبوده، بلکه زمینه‌ای برای استعدادیابی است.
10 – استفاده از تست‌های استعدادیابی |
انسان موجودی بسیار پیچیده است و ابعاد بسیار زیادی دارد. همین مسئله باعث شد تا متخصصان علوم روانشناسی با تحقیق و پژوهش، دنبال ابزارهای معتبری برای شناسایی استعدادهای پنهان باشند. این ابزارها با عنوان‌های مختلف مانند تست‌های شخصیت شناسی، هوش، مزاج شناسی، رغبت شناسی و استعدادیابی، جنبه‌های متفاوت از انسان و استعداد پنهان او را نشان می‌دهند. تست‌های روان‌شناختی به‌صورت عینی استعدادهای هر فردی را کشف و نام‌گذاری می‌کنند. این تست‌ها قابل‌اجرا در گروه‌های بزرگ نیز هستند.
برای شناسایی استعداد، یکی از روش‌های مناسب و کاربردی، استفاده از تست‌های استعدادیابی شخصیت‌های بزرگ و مشهور است. تست‌هایی مثل “تست تیپ‌های شغلی هالند” که بیشتر در زمینه کشف استعداد شغلی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
البته نکته قابل‌توجه این است که تنها تست دادن و اتکا به نتایج تست کافی نیست. بلکه استفاده از ابزارهای روان‌شناختی برای شناخت عمیق از نقاط قوت، ضعف و نام‌گذاری استعدادهای پنهان مناسب هستند.
11 – توچه به علائم و نشانه‌ها |
استعدادیابی، شناخت توانایی‌های ارثی و نهفته است، پس در این زمینه توجه به نشانه‌ها بسیار مهم است. زمانی که افراد در یک حیطه استعداد دارند، توجه به برخی نشانه‌ها برای کشف این استعداد خالی از لطف نیست:
- انجام یک فعالیت خاص، به ما احساس قدرت، رضایت و شادکامی بدهد.
- صرف نظر از طول زمان و خستگی، با اشتیاق و انگیزه به همان فعالیت ادامه دهیم.
- در همان فعالیت، سرعت عمل بالاتر و عملکرد بیشتری داشته باشیم.
- سریع‌تر از دیگر فعالیت‌ها و موارد مشابه، در فعالیت خود به موفقیت‌های چشمگیری رسیده باشیم.
سخن پایانی:
راه‌ها و تکنیک‌هایی که آن را در بالا بیان کردیم، برای کشف استعداد لازم است، ولی باید توجه داشته باشیم تا زمانی که ارزش‌های زندگی، علایق، تیپ‌های شخصیتی و هوش در کنار یکدیگر قرار نگیرند و با استفاده از آنها رسالت زندگی ما کشف نشود، نمی‌توانیم ادعا کنیم که استعدادمان را کشف کرده‌ایم! استعدادیابی بحثی تخصصی بوده و هر کس نمی‌تواند به راحتی و در زمان کوتاه آن را انجام دهد، اما جای نگرانی نیست، تیم بنیاد موفقیت دکتر محمدزاده بهترین، جامعترین و جذاب‌ترین تکنیک‌ها را برای شما عزیزان تدارک دید تا بتوانید به بهترین شکل ممکن و با به کارگیری دقیق این روش‌ها، بهترین نتیجه را در کشف استعداد خود بگیرید.
اکنون که استعداد خود را کشف کردید و در این زمینه اطلاعاتی کسب کردید، می‌توانید به مقاله “9 روش طلایی برای پیدا کردن شغل مورد علاقه” مراجعه کرده و اینبار به دنبال یافتن شغل جذاب و مورد علاقه خود بروید.
9 روش طلایی برای پیدا کردن شغل مورد علاقه
اگر درخصوص موارد بیان شده در این مقاله، ابهام، پرسش و یا تجربه شخصی دارید، می‌توانید از بخش نظرات آن را با ما در میان بگذارید.
