کلمه رب در قرآن

رب در قرآن

دوستان عزیزم این مقاله براساس تحقیقات و جستجوهای قرآنی که در مورد کلمه “رب” انجام دادم نوشته شده است. در این مقاله شمارو با تعداد تکرار کلمه رب در قرآن، معنی کلمه رب، معنی کلمه الله، تفاوت‌های بین کلمه رب و الله، دلیل شروع دعاها با کلمه “رب” و چند دعای زیبای قرآنی آشنا می‌کنم.

کلمه رب در قرآن چندبار تکرار شده است؟

کلمه رب در قرآن 974 بار تکرار شده که نشان از اهمیت این کلمه در جهان هستی دارد. به نظر من، دانستن تعداد دقیق تکرار یک کلمه در قرآن مساله آن چنان مهمی نیست اما اینکه توجه کنیم که این کلمه خیلی کم در قرآن آمده و یا خیلی زیاد مهم هست. چون تکرار زیاد کلمه نشان از مهم و اصل بودن آن و تکرار کم کلمه نشان از اهمیت پایین و فرعی بودن اون داره. کلمه رب بعد از کلمات “الله”، “قال” و “کان” بیشترین تکرار رو در قرآن داره.

معنی کلمه رب چیست؟

رب در ترجمه‌های فارسی به پروردگار ترجمه شده اما کلمه رب از ریشه “رب ب” گرفته شده که به معنی صاحب اختیار و فرمانرواست. جالبه که در هیچ جایی از قرآن کلمه رب با “ال” نیامده و “الرب” نوشته نشده، چون یک قدرت و یک فرمانروا وجود داره. مثلا ما میگیم ستایش برای خداییست که فرمانروای جهانیان است (یعنی کسی که همه کارست، قدرت دستشه و هرکاری بخواد انجام میده و هیچ برگی بدون اذنش رو زمین نمیفته، اونه که صاحب اختیار همه چیزه و دستور میده که اتفاقی رخ بده).

کلمه رب رو اگر در اسمای افعالیه خدا مورد بحث قرار بدیم، به معنای «مربی، منعم و متمم» هم هست؛ پس «الله رب العالمین»، یعنی آن تنها پرستش شونده‌ای که عقول از شناخت او در حیران هستند و مالک، صاحب، منعم و تربیت‌ کننده‌ همه‌ امور عالم است.

کلمه رب، اسم عام است و در قرآن معانی مختلف دارد و همیشه مراد از رب، پروردگار نیست و در مورد غیر خدا هم بکار برده میشه، مثلا در آیه 42 سوره یوسف به معنی صاحب یا پادشاه ترجمه شده است:

۞ وَ قالَ لِلَّذي ظَنَّ أَنَّهُ ناجٍ مِنْهُمَا اذْکُرْني‏ عِنْدَ رَبِّکَ فَأَنْساهُ الشَّيْطانُ ذِکْرَ رَبِّهِ فَلَبِثَ فِي السِّجْنِ بِضْعَ سِنينَ ۞

و به آن یکی از آن دو نفر، که می دانست رهایی می یابد، گفت: «مرا نزد صاحبت [سلطان مصر] یادآوری کن» ولی شیطان یادآوری او را نزد صاحبش از خاطر وی برد و بدنبال آن، ( یوسف ) چند سال در زندان باقی ماند.

گرچه در این آیه هم به معنای صاحب ترجمه شده، اما کلمه “رب” برای غیر خدا بکار برده شده است. یکی از زیبای‌های این آیه نشان دادن مجازات شرک هست، که وقتی یوسف یک نفر غیر از خدارو به عنوان رب خوانده و شرک ورزیده، براساس قوانین الهی، چندسال بیشتر در زندان مانده و دیرتر به خواسته خودش که رهایی از زندان بوده، رسیده! اینو در زندگی خودمون خیلی دیدیم که هر وقت یکی رو شریک رب گرفتیم، کارمون به مشکل خورده و به نتیجه نرسیده.

تعریف حضرت موسی از رب چیست؟

در آیه 44 سوره طه، فرعون از موسی سوال میکنه که «پروردگار شما کیست؟» و در آیه بعد موسی پاسخ بسیار زیبایی میده که:

۞ قالَ رَبُّنَا الَّذي أَعْطي‏ کُلَّ شَيْ‏ءٍ خَلْقَهُ ثُمَّ هَدي‏ ۞

گفت: «پروردگار ما همان کسی است که به هر موجودی ، آنچه را لازمه آفرینش او بوده داده سپس هدایت کرده است!»

به نظر من، این تعریفی کوتاه و پر معنا از کلمه ربّ است که حضرت موسی بهش اعتقاد کامل داشته. به همین دلیل در تمام مشکلات به رب توکل کرده و خداوند هم به زیبایی عهده‌دار امور او شده و اونو به سوی کمال هدایت کرده و فرعونیان رو مغلوب کرده. اگر ما هم جلوی فرعون‌های درونی و بیرونی خودمون بایستیم و استقامت کنیم مسلما خدا مثل موسی، ما رو پرورش میده و به سوی کمال هدایت می‌کنه و پیروز می‌کنه.

معنی کلمه الله چیست؟

برای اینکه تفاوت کلمه الله و رب رو در ادامه بگم ابتدا باید معنی کلمه الله رو بگم. کلمه “الله” در فارسی به “خدا” ترجمه شده و کامل‌ترین و جامع‌ترین نام خداست. این کلمه در اصل “ال إله” هست. إله، به معنای پرستش و «ال إله»، یعنی این خدا که تنها موجود پرستش شونده است و نه خدایانی که شما برای خودتون درست کردید. این نام فقط برای خدا بکار برده میشه و در بردارنده تمام صفات و کمالات الهیست. چون هر یک از اسامی دیگه پروردگار یک بخش خاص از صفات خدا رو منعکس می‌کنه اما کلمه الله بینهایت اسم الحسنی (غنی، حمید، غفور، رزاق، رحیم، رحمن، رئوف و …) رو در خودش جای داده. یکی از وصف‌های زیبای قرآن در مورد کلمه الله، آیه 255 سوره بقره هست.

۞ اللَّهُ لا إِلهَ إِلاَّ هُوَ الْحَيُّ الْقَيُّومُ لا تَأْخُذُهُ سِنَةٌ وَ لا نَوْمٌ لَهُ ما فِي السَّماواتِ وَ ما فِي الْأَرْضِ مَنْ ذَا الَّذي يَشْفَعُ عِنْدَهُ إِلاَّ بِإِذْنِهِ يَعْلَمُ ما بَيْنَ أَيْديهِمْ وَ ما خَلْفَهُمْ وَ لا يُحيطُونَ بِشَيْ‏ءٍ مِنْ عِلْمِهِ إِلاَّ بِما شاءَ وَسِعَ کُرْسِيُّهُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ وَ لا يَؤُدُهُ حِفْظُهُما وَ هُوَ الْعَلِيُّ الْعَظيمُ ۞

خدای یکتاست که جز او خدایی نیست، زنده و پاینده است، هرگز او را کسالت خواب فرا نگیرد تا چه رسد که به خواب رود ، اوست مالک آنچه در آسمانها و زمین است ، که را این جرأت است که در پیشگاه او به شفاعت برخیزد مگر به فرمان او؟ علم او محیط است به آنچه پیش نظر خلق آمده و آنچه سپس خواهد آمد و خلق به هیچ مرتبه از علم او احاطه نتوانند کرد مگر به آنچه او خواهد ، قلمرو علمش از آسمانها و زمین فراتر ، و نگهبانی زمین و آسمان بر او آسان و بی زحمت است ، و او والا مرتبه و با عظمت است.

اگرچه آیات بسیار زیادی هست که کلمه الله رو در قرآن توصیف می‌کنه اما این آیه که به آیة الکرسی نیز معروفه، بسیار قشنگ خصوصیت‌های الله رو می‌شمره که یکتاست، زنده و پاینده، خوابش نمیبره، شفاعت بدون اذنش انجام نمیشه، عالم به علوم گذشته و آینده، وسعتش اندازه آسمان‌ها و زمینه و عظیمه.

تفاوت کلمه رب و الله چیست؟

از اینکه تمام پیامبران، خدارو با کلمه “رب” خوندند و اکثر دعاهای قرآن با رب یا ربنا آغاز شده، می‌توان به مهم بودن کلمه رب در دعا پی برد. به نظر من کلمه الله به معنای سیستم جهان هستی است و الله در همه‌ی اشیا و موجودات آسمان‌ها و زمین در جریان هست. وقتی ما میگیم الحمد لله یعنی ما داریم ذکر و تسبیح خدای مهربان و تمام جهان هستی رو می‌گیم و شکرگزار نعمت‌های الهی هستیم. الله با “ال” می آید یعنی شناخته شده و معروف است. چون ما الله رو در تک تک ذرات جهان می‌بینیم و حسش می‌کنیم و می‌شناسیمش. سیستمی بودن جهان هستی به این معنی هست که مجموعه‌ای از قوانین در تعامل و هماهنگی با یکدیگر هستند تا به یک هدف مشخص برسند. در این سیستم همه چیز از انرژی ساخته شده، کائنات و هر آنچه در آسمان و زمین هست از انرژیست که بصورتی بسیار دقیق و منظم توسط رب العالمین خلق شده‌ و با یکدیگر تعامل دارند تا هر موجودی براساس درخواستی که به جهان هستی میده و تلاشی که میکنه، به خواسته خودش برسه.

ما همگی جزئی از این سیستم بزرگ هستیم و به عنوان یک انسان روح خداوند در ما دمیده شده، پس ما هم صفت خالق را از خداوند به ودیعه گرفتیم. پس هر یک از ما در جهان خود، خالق زندگی خود هستیم و نیروی هدایتگر رب هر لحظه مارو هدایت می‌کند و فقط کافیست خودمون رو به جریان زیبای هدایت بسپاریم تا لایق هدایت الهی بشیم و به سمت خوبی‌ها هدایت بشیم. بنابراین خواندن خدا با کلمه “رب” یعنی ما از این نیروی وحدانیت و هدایتگر جهان هستی کمک می‌خوایم و چون می‌دونیم رب قدرتی بی‌نهایت داره، مسلما خیلی راحت ازش کمک می‌خوایم و مطمئنیم که خیلی سریع کمکمون میکنه و بهش ایمان داریم.

اینکه بدونیم فقط یک نفر هست که باید ازش کمک بخوایم و ایمان بهش داشته باشیم که مسلما هر خواسته‌ای داشته باشیم مارو به سمتش هدایت میکنه، یک حس آرامشی رو به قلب آدم القا میکنه که واقعا قابل توصیف نیست. همه ما این حس زیبارو داشتیم و اشک‌های شوق بسیاری از این حس قشنگ ریختیم. رب بودن یعنی تو هر وقت خواسته‌ای رو به جهان هستی بفرستی و در جهتش گام برداری (ایمان و عمل) مسلما به اون خواسته میرسی. ما اینو خیلی توی زندگیمون تجربه کردیم که هر موقع به صدای قلبمون گوش دادیم و به رب وجودمون توکل کردیم، زندگیمون دگرگون شده و معجزات الهی شروع شدند.

اما اگر ما به نجواهای شیطانی گوش بدیم و بهشون عمل کنیم، مسلما به سمت بدی میریم و جزء افرادی میشیم که به راه نعمت هدایت نمیشن بلکه به راه گمراهان خواهیم رفت (آیه 6 و 7 سوره فاتحه).

۞ اهْدِنَا الصِّراطَ الْمُسْتَقيمَ (6) صِراطَ الَّذينَ أَنْعَمْتَ عَلَيْهِمْ غَيْرِ الْمَغْضُوبِ عَلَيْهِمْ وَ لاَ الضَّالِّينَ (7) ۞

ما را به راه راست هدایت کن. راه کسانی که به آنها نعمت دادی، آنان که نه مورد خشم قرار گرفته اند و نه گمراهند.

چون سیستم جهان هستی براساس رحمن بودن خدا تنظیم شده است. رحمن یعنی بخشنده یعنی شما هر درخواستی داشته باشی (چه خوب، چه بد)، مسلما به همون خواسته می‌رسی چون جواب رحمن همیشه مثبته. مثلا ما در آیه 45 سوره مریم می‌بنیم که حضرت ابراهیم میگه رحمن عذاب می‌کنه چون قانون جهان هستی اینه که اگر شیطون رو ولی خودت بگیری و به نجواهاش گوش کنی و در مسیر گناه گام برداری، مسلما عذاب میشی.

۞ ايا أَبَتِ إِنِّي أَخافُ أَنْ يَمَسَّکَ عَذابٌ مِنَ الرَّحْمنِ فَتَکُونَ لِلشَّيْطانِ وَلِيًّا ۞

ای پدر. من از این می ترسم که از سوی خداوند رحمان عذابی به تو رسد، در نتیجه از دوستان شیطان باشی.

بنابراین وظیفه ما به عنوان خالق زندگی این است که هدف خودمون رو مشخص کنیم و درخواستمون رو به جهان هستی بفرستیم و از رب کمک بخوایم که در این راستا هدایت‌های خودش رو به قلب ما نازل کنه و ما هم به این الهامات عمل کنیم. در این مسیر هم هر لحظه نجواهای شیطانی به سراغ ما اومدند، با کمک و استعانت از رب و تنظیم فرکانس‌ها و مثبت اندیشی تلاش کنیم که هدایت‌های الهی رو در وجودمون پر رنگ کنیم و اجازه ورود شیطان رو ندیم.

آیا دعایی در قرآن با اللَّهُمَّ شروع شده است؟

در قرآن کلمه “اللَّهُمَّ” 5 بار تکرار شده که از این 5 بار فقط 2 بار مفهوم دعا کردن رو میده. یکی آیه 114 سوره مائده، که حضرت عیسی دعا می‌کنه و جالبه که دقیقا بعد از کلمه “اللَّهُمَّ” کلمه “ربنا” رو هم بکار برده و بعد خواستش رو میگه. پس می‌تونیم بگیم این دعا هم با “ربنا” شروع شده است.

۞ قالَ عيسَي ابْنُ مَرْيَمَ اللَّهُمَّ رَبَّنا أَنْزِلْ عَلَيْنا مائِدَةً مِنَ السَّماءِ تَکُونُ لَنا عيداً لِأَوَّلِنا وَ آخِرِنا وَ آيَةً مِنْکَ وَ ارْزُقْنا وَ أَنْتَ خَيْرُ الرَّازِقينَ ۞

عیسی بن مریم عرض کرد: خداوندا! پروردگارا! از آسمان مائده ای بر ما بفرست! تا برای اول و آخر ما ، عیدی باشد، و نشانه ای از تو و به ما روزی ده! تو بهترین روزی دهندگانی

یکی دیگه از آیات، آیه 32 سوره انفال هست. جالبه که این دعا از زبان مشرکان هست چون اونها از قوانین جهان هستی اطلاع نداشتند. اونها هم براساس سرشتشون میدونند که باید از یک اللهی که برای پرستش کردن وجود داره کمک بخوان، اما ربوبیت خدا و صاحب اختیار بودنش رو قبول ندارند. پس خدا رو به عنوان پرستش کننده می‌خونند و نه به عنوان نیروی وحدانیت و هدایتگر رب!

۞ وَ إِذْ قالُوا اللَّهُمَّ إِنْ کانَ هذا هُوَ الْحَقَّ مِنْ عِنْدِکَ فَأَمْطِرْ عَلَيْنا حِجارَةً مِنَ السَّماءِ أَوِ ائْتِنا بِعَذابٍ أَليمٍ ۞

و ( یاد کن ) هنگامی که ( مشرکان منکر قرآن ) گفتند: خداوندا ، اگر این همان ( موعود ) حق از جانب توست پس بر ما از آسمان سنگی ببار یا بر ما عذاب دردناک دیگری بیار.

چرا اکثر دعاهای قرآنی با رب یا ربنا شروع شده است؟

اگر در آیات قرآن جستجو کنیم می‌بینیم که پیامبران و فرشتگان و بندگان صالح وقتی می‌خواستند دعا کنند، در ابتدای دعا، خدارو با نام “رَبّ”، “رَبِّی” یا “رَبَّنا”  می‌خوندند. براساس شمارشی که من در قرآن انجام دادم حدودا 87 بار دعاهای قرآنی با مشتقات رب آغاز شده که این اهمیت دعا کردن به این روش رو نشون میده. در مقاله دعا در قرآن هم گفتم که یکی از بهترین شیوه‌های دعا در قرآن به این صورت است که ابتدا خدارو با کلمه “رب” بخونیم و استغفار کنیم و بعد خواستمون رو بگیم و در انتها یکی از صفات خدارو متناسب با خواستمون بگیم. در ادامه چندین مثال از این آیات که به نظر خودم خیلی زیبا پیامبران، فرشتگان و مومنان دعا کردند رو آوردم که امیدوارم شما هم مثل من از این همه زیبایی لذت ببرید.

1- یکی از زیباترین دعاهای قرآن که از زبان حضرت ابراهیم بیان شده آیات 126 تا 129 سوره بقره هست. چقدر خدا در این آیه زیبا قانون رو به ابراهیم میگه چون ابراهیم دعا میکنه و خدا بلافاصله در جوابش میگه که هرکس ناشکری کنه و کفر بورزه، براساس قوانین مسلما بهره کمی خواهد داشت.

۞ وَ إِذْ قالَ إِبْراهيمُ رَبِّ اجْعَلْ هذا بَلَداً آمِناً وَ ارْزُقْ أَهْلَهُ مِنَ الثَّمَراتِ مَنْ آمَنَ مِنْهُمْ بِاللَّهِ وَ الْيَوْمِ الْآخِرِ قالَ وَ مَنْ کَفَرَ فَأُمَتِّعُهُ قَليلاً ثُمَّ أَضْطَرُّهُ إِلي‏ عَذابِ النَّارِ وَ بِئْسَ الْمَصيرُ ۞

و چون ابراهیم گفت: «پروردگارا ، این (سرزمین) را شهری امن گردان، و مردمش را- هر کس از آنان که به خدا و روز بازپسین ایمان بیاورد- از فرآورده ها روزی بخش»، فرمود: «و  هر کس کفر بورزد، اندکی بهره‌مندش می‌کنم، سپس او را با خواری به سوی عذاب آتش [ دوزخ ] می کشانم، و چه بد سرانجامی است.»

2- آیه 201 سوره بقره، یکی از دعاهای قرآنی معروف از زبان مومنان هست. در این دعا مومنان از خدا حسنه در دنیا و آخرت رو طلب می‌کنند. حَسَنَة یعنی خیر و نیکی در همه جنبه‌ها و شامل هرگونه خوبی میشه.

۞ وَ مِنْهُمْ مَنْ يَقُولُ رَبَّنا آتِنا فِي الدُّنْيا حَسَنَةً وَ فِي الْآخِرَةِ حَسَنَةً وَ قِنا عَذابَ النَّارِ ۞

و گروهی از آنان می گویند: پروردگارا به ما در دنیا نیکی و در آخرت هم نیکی عطا کن، و ما را از عذاب آتش نگاه دار.

3- آیه 250 بقره که از زبان مومنان و افراد صالح که خواسته‌های زیبایی مثل صبر فراوان، ثبات قدم و یاری در برابر کافران رو از رب طلب می‌کنند. دقیقا همون مواردی که برای موفقیت در هر کاری بهش احتیاج داریم. یعنی وقتی ما یک کار جدیدی رو شروع می‌کنیم، اول عجله رو باید کنار بذاریم و صبور باشیم چون موفقیت گام به گام بوجود میاد. بعدش باید در کار ثبات قدم داشته باشیم تا بتونیم اگر به تضادی برخورد کنیم استقامت کنیم و از اون تضاد و شکست درس بگیریم و در مراحل بعد ازش استفاده کنیم. و در آخر هم یاری در برابر کافران یعنی افرادی که ممکن است در مسیر موفقیت همش مارو نا امید کنند و ناشکر باشند و موفقیت‌های کوچک مارو نبینند و فرکانس غر زدن اونها روی ما تاثیر بذاره. اینو میگن قوانین جهان هستی در قرآن که چقدر زیبا توصیف شده که ما بهش توجه نکردیم!

۞ وَ لَمَّا بَرَزُوا لِجالُوتَ وَ جُنُودِهِ قالُوا رَبَّنا أَفْرِغْ عَلَيْنا صَبْراً وَ ثَبِّتْ أَقْدامَنا وَ انْصُرْنا عَلَي الْقَوْمِ الْکافِرينَ ۞

و هنگامی که در برابر ( جالوت ) و سپاهیان او قرار گرفتند گفتند: «پروردگارا، شکیبایی و استقامت را بر ما فرو ریز و قدمهای ما را ثابت و استوار بدار و ما را بر جمعیّت کافران، پیروز بگردان.

4- آیه 8 سوره آل عمران راسخان در علم از خدا می‌خوان که بعد از هدایتشون خدا اونارو گمراه نکنه و از خدا رحمت رو طلب کردند. رحمت یعنی همه مواهب و نعمت‌های الهی (ثروت، سلامتی و روابط عالی) رو طلب کردند و در ادامه به وهاب بودن خدا اشاره کردند. وهاب یعنی فردی که هرچی از خزائنش ببخشه حتی ذره‌ای از اون خزائن کم نمیشه! چقدر این شیوه دعا کردن رو دوست دارم، خیلی خوب جواب میده. (این آیه در ادامه آیه 7 سوره آل عمران که ویژگی‌های راسخان رو گفته بود و در مقاله آسان بودن قرآن توضیحش رو نوشتم، آمده است).

۞ رَبَّنا لا تُزِغْ قُلُوبَنا بَعْدَ إِذْ هَدَيْتَنا وَ هَبْ لَنا مِنْ لَدُنْکَ رَحْمَةً إِنَّکَ أَنْتَ الْوَهَّابُ ۞

( راسخانِ در علم، می گویند:) «پروردگارا، دلهایمان را، بعد از آنکه ما را هدایت کردی، ( از راه حق ) منحرف مگردان! و از سوی خود، رحمتی بر ما ببخش، زیرا تو بخشنده ای!

5- آیه 193 آل عمران از زبان مومنان هست که در این آیه سه بار کلمه “رب” بکار برده شده است که اولین رب برای خواندن رب و دومین رب برای اینکه بگویند ما ربوبیت پروردگار ایمان آوردیم و سومین رب برای دعا کردن هست. در دعا اول استغفار از گناهان و پوشاندن بدی‌ها رو از رب درخواست می‌کنند و در ادامه میگن حالا که مارو پاک کردی پس با نیکان هم بمیران و محشور گردان. این هم یک شیوه دیگر دعا که ابتدا از خدا طلب مغفرت کنیم و بعد خواسته اصلیمون رو بگیم. اگر بخواهیم فرکانسی نگاه کنیم یعنی خدایا تو اول فرکانس‌های بد و اشتباهی رو که در گذشته فرستادیم حذفشون کن و بعد ما رو با نیکان هم فرکانس کن.

۞ رَبَّنا إِنَّنا سَمِعْنا مُنادِياً يُنادي لِلْإيمانِ أَنْ آمِنُوا بِرَبِّکُمْ فَآمَنَّا رَبَّنا فَاغْفِرْ لَنا ذُنُوبَنا وَ کَفِّرْ عَنَّا سَيِّئاتِنا وَ تَوَفَّنا مَعَ الْأَبْرارِ ۞

پروردگارا ، ما صدای منادیی که خلق را به ایمان فرا می خواند که به پروردگارتان ایمان آورید، شنیدیم و ایمان آوردیم، پروردگارا، از گناهان ما درگذر و زشتی کردار ما بپوشان و هنگام جان سپردن ما را با نیکان و صالحان محشور گردان

6- آیه 23 سوره اعراف در مورد زمانی هست که آدم و همسرش به حرف شیطان کردند و از آن درخت ممنوعه چشیدند. بعد خداوند به آن‌ها گفت که مگر من شما را از آن درخت باز نداشتم و به شما نگفتم که شیطان دشمنى آشکار براى شماست؟ بعد آدم و همسرش فهمیدند که اشتباه کردند و گفتند که ما به خودمون ستم کردیم و اگر تو مارو نبخشی مسلما از زیانکاران هستیم. در این آیه می‌بینیم که حضرت آدم و همسرش نمیگن که شیطان به ما ظلم کرده بلکه میگن خودمون به خودمون ظلم کردیم یعنی در سرنوشت ما جز خودمون هیچکس دخالتی نداره. به نظر من، نه تنها آدم و همسرش، بلکه همه ما انسان‌ها از این درخت ممنوعه چشیدیم و به زمین آمدیم. چون شیطان دقیقا بر روی باور عدم لیاقت و کمبود ما کار کرده و همه ما همین الان این دو باور بسیار بد رو در وجودمون داریم.

۞ قالا رَبَّنا ظَلَمْنا أَنْفُسَنا وَ إِنْ لَمْ تَغْفِرْ لَنا وَ تَرْحَمْنا لَنَکُونَنَّ مِنَ الْخاسِرينَ ۞

گفتند: پروردگارا ، ما به خویشتن ستم کردیم ، و اگر ما را نیامرزی و بر ما رحم نکنی قطعا از زیانکاران خواهیم بود.

7- آیه 45 سوره هود، دعای حضرت نوح در مورد پسرش هست که در آیات بعد خدا به نوح قانون رو یادآوری می‌کنه و میگه که “پسرت ناصالح است و از چیزی که بهش علم نداری از من نخواه، من تو را پند می‌دهم که از جاهلان نباشی!” بله دقیقا خدا دست گذاشته روی قانون جهان هستی که گفته اگر ناصالح باشه و فرکانس‌های بد بفرسته حتی اگر تو هم دعا کنی فایده‌ای نداره و فقط خود فرد هست که سرنوشت خودش رو تعیین میده و نه هیچکس دیگه!

۞ وَ نادي‏ نُوحٌ رَبَّهُ فَقالَ رَبِّ إِنَّ ابْني‏ مِنْ أَهْلي‏ وَ إِنَّ وَعْدَکَ الْحَقُّ وَ أَنْتَ أَحْکَمُ الْحاکِمينَ ۞

نوح به پروردگارش عرض کرد: «پروردگارا! پسرم از خاندان من است و وعده تو ( در مورد نجات خاندانم ) حق است و تو از همه حکم کنندگان برتری!»

8- آیات 40 و 41 سوره ابراهیم، دعای حضرت ابراهیم هست که در آیه 40، وجود داشتن صلاه در زمان ابراهیم رو نشان میده. حضرت ابراهیم در اول دعا میگه خدایا از من و ذریه من افرادی رو قرار بده که صلاه رو اقامه کنند و بعد میگه پدر و ماردم و همه مومنان را در روز حساب بیامرز. اگر آیات بعد از این آیه رو دقت کنیم می‌بینیم که دقیقا بلافاصله بعد از این آیات خداوند خصوصیت‌های روز حساب و عذاب شدن افرادی که به قوانین توجهی نمی‌کنند و عذاب شدن اونها سخن گفته است. یعنی سیستم و قانونش همیشه بوده و هست و خواهد بود! و این ما هستیم که باید خودمون رو متناسب با قوانین جهان هستی تغییر بدیم.

۞ رَبِّ اجْعَلْني‏ مُقيمَ الصَّلاةِ وَ مِنْ ذُرِّيَّتي‏ رَبَّنا وَ تَقَبَّلْ دُعاءِ ۞

پروردگارا: مرا برپا کننده نماز قرار ده، و از فرزندانم ( نیز چنین فرما )، پروردگارا: دعای مرا بپذیر.

۞ رَبَّنَا اغْفِرْ لي‏ وَ لِوالِدَيَّ وَ لِلْمُؤْمِنينَ يَوْمَ يَقُومُ الْحِسابُ ۞

پروردگارا! من و پدر و مادرم و همه مؤمنان را، در آن روز که حساب برپا می شود ، بیامرز.

9- آیه 80 سوره اسرا، یکی از دعاهای پیامبر هست که خدا به حضرت محمد یاد میده که اینجوری دعا کن. بگو: پروردگارا، همه ورود و خروج‌ها، همه اعمال و ظاهر و باطن منو مطابق با صدق بذار. به عبارت دیگه همه ورودی‌های ذهن منو (که از گوش، چشم وارد می‌شوند) و هم خروجی‌های من (اعمال و رفتار من) رو بر نیکی قرار بده. در ادامه میگه، از جانب خودت مرا یاری کن تا در تمامی امور مهم و اساسی تسلط داشته باشم و مغلوب نشوم و شکست نخورم.

۞ وَ قُلْ رَبِّ أَدْخِلْني‏ مُدْخَلَ صِدْقٍ وَ أَخْرِجْني‏ مُخْرَجَ صِدْقٍ وَ اجْعَلْ لي‏ مِنْ لَدُنْکَ سُلْطاناً نَصيراً ۞

و بگو: «پروردگارا! مرا ( در هر کار ، ) با صداقت وارد کن ، و با صداقت خارج ساز! و از سوی خود ، حجتی یاری کننده برایم قرار ده!»

10- آیه 25 تا 28 سوره طه، دعای حضرت موسی در هنگام مبعوث شدن به پیامبری هست. شرح صدر یعنی که اگر سختی و دشواری در طی مسیر داشتم خودت بهم صبرش رو بده و آرامم کن. این دعا رو هر وقت سخنرانی مصاحبه مهمی داشتید بخونید. من خودم خیلی اینو امتحان کردم و واقعا عالیه عالیه و به آدم قدرت بیان عالی میده و استرس کاهش میده.

۞ قالَ رَبِّ اشْرَحْ لي‏ صَدْري (25) وَ يَسِّرْ لي‏ أَمْري (26) وَ احْلُل عُقْدَةً مِنْ لِساني (‏27) يَفْقَهُوا قَوْلي‏ (28) وَ اجْعَلْ لي‏ وَزيراً مِنْ أَهْلي (29) ۞

(موسی) گفت: «پروردگارا! سینه ام را گشاده کن (25)  و کارم را برایم آسان گردان (26) و گره از زبانم بگشای (27) تا سخنان مرا بفهمند. (28) 

11- آیه 21 سوره انبیا، دعای زکریا برای بچه دار شدن هست. همانطور که در مقاله دعا در قرآن گفتم که اونجا زکریا خدارو با إِنَّکَ سَميعُ الدُّعا” می‌خونه، اینجا باز آخر دعا میگه “أَنْتَ خَيْرُ الْوارِثينَ”. یعنی اگر بچه دار نمیشی باید اول باورهاتو اصلاح کنی و فرکانس‌هات که درست شدند و ایمانت به رب بهتر شد تو هم مثل زکریا دعا کن و بگو خدایا تو خَيْرُ الْوارِثينَ و سَميعُ الدُّعا هستی.

۞ وَ زَکَرِيَّا إِذْ نادي‏ رَبَّهُ رَبِّ لا تَذَرْني‏ فَرْداً وَ أَنْتَ خَيْرُ الْوارِثينَ ۞

و زکریا را (به یاد آور) در آن هنگام که پروردگارش را خواند (و عرض کرد) : «پروردگار من، مرا تنها مگذار (و فرزند برومندی به من عطا کن) و تو بهترین وارثانی»

12- آیه 97 سوره مومنون، از زبان پیامبر برای دور کردن همه‌ی شیاطین و وسوسه‌هاشون هست. در سوره مومنون دعاهای بسیاری وجود دارد اما به نظر من یکی از بهترین دعاهای این سوره و یکی از کلیدی‌ترین عبارات قرآنی برای دور کردن وسوسه‌های شیاطین، آیه 97 این سوره هست. خدا اینجا به پیامبر یاد میده و میگه تو اینطوری بگو! افراد بسیار زیادی از فواید این آیه گفتند و شما هم می‌تونید هر وقت حس می‌کنید، شیطون در گوشتون نجوا می‌کنه سریع این آیه رو بگین، اصلا رد خور نداره، سریع و بلافاصله می‌بینید که ذهنتون آرام شده و نجواها خاموش شدند.

۞ وَ قُلْ رَبِّ أَعُوذُ بِکَ مِنْ هَمَزاتِ الشَّياطينِ ۞

و بگو: «پروردگارا! از وسوسه های شیاطین به تو پناه می برم!

13- آیه 118 سوره مومنون، آخرین آیه این سوره که باز خدا داره به پیامبر یاد میده که بگو که منو ببخش و رحمت کن، و در ادامه آیه صفت راحمین بودن خدارو بکار برده. این همون روش زیبا برای دعا کردن هست که اول بگی خدایا منو ببخش و بعد خواستت رو بگی و بعد متناسب با خواستت یکی از صفات بزرگ (اسما الحسنی) الهی رو بکار ببری.

۞ وَ قُلْ رَبِّ اغْفِرْ وَ ارْحَمْ وَ أَنْتَ خَيْرُ الرَّاحِمينَ ۞

و بگو: «پروردگارا! مرا ببخش و رحمت کن و تو بهترین رحم کنندگانی!

14- آیه 74 سوره فرقان، این دعا از زبان عباد الرحمن هست که به نظرم دعای زیبایی برای روشنی چشم شدن (صالح و نیک بودن) همسران و فرزندانشان، و پیشوا و نمونه بودن برای متقین هست.

۞ وَ الَّذينَ يَقُولُونَ رَبَّنا هَبْ لَنا مِنْ أَزْواجِنا وَ ذُرِّيَّاتِنا قُرَّةَ أَعْيُنٍ وَ اجْعَلْنا لِلْمُتَّقينَ إِماماً ۞

و کسانی که می گویند: «پروردگارا! از همسران و فرزندانمان مایه روشنی چشم ما قرار ده ، و ما را برای پرهیزگاران پیشوا گردان!»

15- آیه 19 سوره نمل، سلیمان وقتی سخن مورچه رو شنید غرق در شادمانی و خوشحالی شد که خدا چقدر بهش نعمت داده (نبوت و علم منطق طیر، و سایر حیوانات، و ملک و سلطنت، و لشکریانى از جن و انس و طیر و غیره). بعد بخاطر این احساس خوب و این نعمت‌های بزرگ الهی شروع به شکرگزاری کرد. سلیمان نه تنها بخاطر نعمت‌های خودش بلکه بخاطر نعمت‌هایی که خدا به پدر و مادرش هم قبلا داده شکرگزاری می‌کنه و به خدا میگه این شکرگزاری رو به من الهام کن. بعد توفیق انجام عمل صالح برای رضای خدا و قرار گرفتن در زمره صالحان رو از خدا درخواست می‌کنه. چقدر این آیه برای ما درس داره که هر وقت خدا به ما نعمتی داد و تبسمی کردیم و احساسمون خوب شد، دقیقا باید همون لحظه شکرگزار خدا باشیم چون سلیمان تا احساس شعف و شادی کرد، بلافاصله شکرگزاری انجام داد. به همین دلیله که میگم یکی از بزرگترین رازها و قوانین جهان هستی، شکرگزاری در هر لحظه هست. نکات مثبت زندگیمون رو ببینیم و شکرگزارش باشیم تا خدا براساس قوانینی که در سیستم جهان هستیش اجرا کرده، برامون زیادترش کنه.

۞ فَتَبَسَّمَ ضاحِکاً مِنْ قَوْلِها وَ قالَ رَبِّ أَوْزِعْني‏ أَنْ أَشْکُرَ نِعْمَتَکَ الَّتي‏ أَنْعَمْتَ عَلَيَّ وَ عَلي‏ والِدَيَّ وَ أَنْ أَعْمَلَ صالِحاً تَرْضاهُ وَ أَدْخِلْني‏ بِرَحْمَتِکَ في‏ عِبادِکَ الصَّالِحينَ ۞

سلیمان از سخن او تبسّمی کرد و خندید و گفت: «پروردگارا! شکر نعمتهایی را که بر من و پدر و مادرم ارزانی داشته ای به من الهام کن ، و توفیق ده تا عمل صالحی که موجب رضای توست انجام دهم ، و مرا برحمت خود در زمره بندگان صالحت وارد کن!»

16- آیه 16 سوره قصص، دعای حضرت موسی بعد از قتل یک فرد هست. این آیه نشان از عظمت غفور و رحیم بودن خداست که حتی اگر قتل کنی ولی به اشتباه و گناهت پی ببری و استغفار کنی، خدا بلافاصله می‌بخشه. شما در این آیه می‌بینید بلافاصله بعد از اینکه موسی میگه “فَاغْفِرْ لي” خدا میگه “فَغَفَرَ لَهُ“. یعنی ما هر گناهی کرده باشیم ولی فقط توبه کنیم و به سمت خدا برگردیم دیگه تمامه و خدا بخشیده و نیازی نیست با احساس گناه زندگی کنیم! این آیه خیلی آدم رو امیدوار می‌کنه و احساس گناه رو کم می‌کنه که می‌بینیم که موسی قتل انجام داده اما خدا گفته بخشیدمت!

۞ قالَ رَبِّ إِنِّي ظَلَمْتُ نَفْسي‏ فَاغْفِرْ لي‏ فَغَفَرَ لَهُ إِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحيمُ ۞

گفت: «پروردگارا! من به خویشتن ستم کردم مرا ببخش!» خداوند او را بخشید، که او غفور و رحیم است!

17- آیه 35 سوره ص، دعای ثروت از زبان سلیمان هست. در این آیه سلیمان اول بخاطر گناهش استغفار می‌کنه و میگه خدایا منو ببخش، بعد درخواست مُلکی (حکومتی) کرد که به هیچکس بعد او داده نشود، در آخر هم خدارو با کلمه وهاب می‌خونه. یعنی اگر ثروت و رزق و روزی زیاد می‌خوای بهتره به این شیوه دعا کنی و خدارو با صفت وهاب بودنش بخونی. البته باید به ربوبیت و وهاب بودن خدا اعتقاد قلبی داشته باشی. سلیمان چون ایمان داشت، خداوند بهش حکومت بزرگی عطا کرد. همونطور که گفتم وهاب بودن یعنی خدا هرچی از خزائنش بده حتی ذره‌ای از اون خزائن کم نمیشه چون بی‌نهایته. به همین دلیل سلیمان هم خدارو با این صفت خونده که خدایا تو که هرچی ببخشی ازت هیچی کم نمیشه، بمن ملک و ثروتی بی‌نهایت بده که بعد از من سزاوار کسی نباشه.

۞ قالَ رَبِّ اغْفِرْ لي‏ وَ هَبْ لي‏ مُلْکاً لا يَنْبَغي‏ لِأَحَدٍ مِنْ بَعْدي إِنَّکَ أَنْتَ الْوَهَّابُ ۞

گفت: پروردگارا! مرا ببخش و حکومتی به من عطا کن که بعد از من سزاوار هیچ کس نباشد، که تو بسیار بخشنده ای!

18- آیه 8 سوره غافر، در ادامه آیات قبل سوره غافر که فرشتگان حامل عرش الهی برای مومنان استغفار و دعا می‌کنند، آمده است. جالبه اینجا فرشتگان می‌گویند از پدران و همسران و فرزنداشان، آن‌هایی که صالحند یعنی اونهایی رو که به قانون عمل می‌کنند و فرکانس‌های خوب در جهان هستی دارند، وارد بهشت کن!

۞ رَبَّنا وَ أَدْخِلْهُمْ جَنَّاتِ عَدْنٍ الَّتي‏ وَعَدْتَهُمْ وَ مَنْ صَلَحَ مِنْ آبائِهِمْ وَ أَزْواجِهِمْ وَ ذُرِّيَّاتِهِمْ إِنَّکَ أَنْتَ الْعَزيزُ الْحَکيمُ ۞

پروردگارا! آنها را در باغهای جاویدان بهشت که به آنها وعده فرموده ای وارد کن ، همچنین از پدران و همسران و فرزندانشان هر کدام که صالح بودند ، که تو توانا و حکیمی!

19- آیه 5 سوره ممتحنه، که حضرت ابراهیم گفته، خدایا ما رو مایه فتنه و امتحان کافران قرار نده یعنی خدایا کفار رو بر ما مسلط نکن تا بواسطه ما مورد امتحان قرار بگیرند و بر آزار و اذیت ما بپردازند. در این آیه کلمه “ربنا” دو بار برای برانگیختن رحمت الهی تکرار شده و سپس تقاضای مغفرت نموده و خداوند را با نام عزیز و حکیم خونده، یعنی تو خدایی هستی که بر بندگانت مسلطی و افعالت متقن و محکمه، پس از هر راهی که می دونی ما رو از شر این قوم مشرک‌ حفظ کن‌.

۞ رَبَّنا لا تَجْعَلْنا فِتْنَةً لِلَّذينَ کَفَرُوا وَ اغْفِرْ لَنا رَبَّنا إِنَّکَ أَنْتَ الْعَزيزُ الْحَکيمُ ۞

پروردگارا ، ما را مایه فتنه و امتحان کافران مگردان و پروردگارا ، ما را بیامرز که تو عزیز و حکیمی.

20- آیه 28 سوره نوح، دعای حضرت نوح برای چهار گروه از افراد هست که از خدا می‌خواد، اول خودش، پدر و مادرش، مؤمنان قومش و همه مؤمنین تا قیام قیامت را مشمول مغفرت قرار دهد.

۞ رَبِّ اغْفِرْ لي‏ وَ لِوالِدَيَّ وَ لِمَنْ دَخَلَ بَيْتِيَ مُؤْمِناً وَ لِلْمُؤْمِنينَ وَ الْمُؤْمِناتِ وَ لا تَزِدِ الظَّالِمينَ إِلاَّ تَباراً ۞

پروردگارا ، بر من و پدر و مادرم و هر کس که با ایمان به خانه من درآید و بر مردان و زنان مؤمن ببخشای، و ستمکاران را جز هلاکت میفزای.

 

از این آیه‌ها که تعداد آن‌ها در قرآن بسیار زیاد هست (دعاهای قرآنی) به خوبى میشه متوجه شد که بهترین شیوه دعا زمانی هست که با ربوبیت پروردگار، شروع بشه. درسته که نام مبارک “اللّه” جامع‌ترین نام خداست ولى از اونجا که تقاضا از محضر پر لطف خدا تناسب با مسأله ربوبیتش داره (ربوبیتى که از ناحیه خدا از نخستین لحظات وجود انسان آغاز شده و تا آخر عمر و بعد از اون ادامه داره، و انسان را غرق الطاف الهى، مى‌کنه)، خواندن خدا به این نام در آغاز دعاها از هر نام دیگر، مناسب‌تر و شایسته‌تر است.

به نظر من وقتی ما به معنای زیبای کلمه رب و نیروی وحدانیت و هدایتگر اون توجه می‌کنیم و خدارو با این باور زیبا می‌خونیم و خواستمون رو بهش میگیم، به قدرتی توجه کردیم که می‌دونیم همه چیز از اوست و صاحب اختیاره همه جهانه و مطمئنیم و ایمان داریم که مارو به خواستمون می‌رسونه. در این لحظه احساس آرامش و شادی و لذت می‌کنیم که به یک نفر تکیه کردیم و فقط از یک نفر خواستمون رو می‌خوایم.

به عبارت دیگه ما خدارو بخاطر ربوبیتش می‌خونیم و نه از قابل پرستش بودنش (نمیگیم ای کسی که قابل پرستش هستی به ما کمک کن بلکه میگیم ای کسی که همه چیز در دست تو هست و هدایتگر هستی به ما کمک کن) و مطمئنیم که رب مارو برای رسیدن به خواستمون هدایت میکنه و اگر ما به هدایتش عمل کنیم گام‌های بعدی رو گام به گام به ما میگه.

براتون آرزوی بهترین‌هارو دارم ❤ ????.

موفق باشید ✌️????.

سجاد محمدزاده

اشتراک گذاری

مطالب مرتبط با این مقاله را نیز بررسی کنید

دیدگاهتان را بنویسید

*

code

پیشنهاد ما به شما
×