از صفر تا صد تست هوش وکسلر

هوش، یک مفهوم انتزاعی دارد و موضوع انتزاعی بودن، سبب شده است سنجش آن نسبت به مسائلی که قابل مشاهده هستند، سخت‌تر باشد. اما دشواری در این سنجش، دلیلی بر توقف سنجیدن آن نبوده و متخصصان، از سال‌ها قبل، به دنبال ابزارهایی برای اندازه‌گیری این هوش بوده‌اند. همین امر نیز سبب شده است که امروزه، آزمون‌هایی به منظور سنجش این هوش به کار گرفته شود.

همانطور که بیان شد، اندازه‌گیری و سنجش هوش، به وسیله‌ی ابزار قدرتمندی به نام تست‌ها و آزمون‌ها، ممکن شده است. در عین حال، این امکان نیز وجود دارد که در برخی موارد، نمرات کسب شده در این آزمون، نمراتی دقیق نبوده باشد، اما نمرات کسب شده از برخی آزمون‌های تایید شده، تا حد زیادی قابل اتکا بوده و در سنجش هوش، کمک شایانی به ما می‌کنند.

از جمله این آزمون‌ها، می‌توانیم به تست هوش وکسلر، تست هوش کتل و تست هوش ریون اشاره کنیم.

در این نوشته، قصد داریم از صفر تا صد تست هوش وکسلر را برای شما همراهان عزیز معرفی کنیم، پس تا انتها با ما همراه باشید.

وکسلر را بهتر بشناسیم

دیوید وکسلر، یک روانشناس اهل کشور رمانی بود  که در دوران کودکی، به همراه خانواده به کشور آمریکا مهاجرت کرد. دیوید وکسلر در نیویورک و دانشگاه کلمبیا مشغول به تحصیل شد و در سال 1917 بود که موفق به اخذ مدرک کارشناسی ارشد و دکتری در این دانشگاه شد.

وکسلر در سال 1925 و در طول جنگ جهانی اول، در ارتش آمریکا خدمت کرد و به ایجاد آزمایش‌های روان‌شناختی برای غربالگری سربازان جدید مشغول شد و پس از آن نیز به عنوان روانشناس ارشد بیمارستان روانپزشکی مشغول به فعالیت بود.

امروزه وکسلر بیشتر برای تست‌های هوشی که ابداع کرده است شناخته می‌شود.

بیشتر از تست هوش وکسلر بدانیم

همانطور که بیان شد، امروزه دیوید وکسلر را بیشتر برای تست‌های هوش او می‌شناسیم. وکسلر همواره یکی از مدافعان “نقش عوامل غیرعقلی در تست‌ها” بود. وکسلر معتقد بود که عواملی غیر از توانایی فکری، در رفتار هوشمندانه دخیل است.

تست وکسلر، آزمونی بود که در سال 1939 و به نام وکسلر-بلیو ساخته شد و عنوان اصلی آن، مقیاس هوشی بزرگسالان نام داشت. او از این مقیاس بهره برد و در سال 1949، مقیاس هوش وکسلر برای کودکان و به دنبال آن، مقیاس هوشی پیش‌دبستانی و ابتدایی وکسلر را در سال 1967 استخراج نمود. وکسلر در ابتدا این آزمایش ها را برای یافتن اطلاعات بیشتر در مورد بیماران خود در کلینیک بلیو ایجاد کرد و موفق به ابداع این تست شد.

نسخه‌هایی که از این آزمون در بالا یاد شد، عبارتند از:

• WPPSI  گروه سنی پیش از دبستان؛ کودکان چهار تا شش سال.
• WISC  گروه سنی کودکان؛ کودکان شش تا شانزده سال.
• WAIS  گروه سنی بزرگسال؛ افراد بالای شانزده سال.

این آزمون همواره دو کاربرد مختلف را ارائه می‌کرد:

• نخست اینکه این آزمون برای سنجش میزان ناتوانی‌های یادگیری طراحی و تدوین شد.
• دوم اینکه این آزمون برای سنجش میزان افت تحصیلی دانش‌آموزان به کار گرفته شد.

دیوید وکسلر مفهوم هوش عمومی را رد نکرد بله این مفهوم را به دو حوزه مختلف تقسیم کرد که این دو عبارتند از:

• مقیاس‌های کلامی
• مقیاس‌های عملی (غیر کلامی)

که هر کدام از این دو، با خرده‌آزمون‌های متفاوتی مورد سنجش و ارزیابی قرار می‌گیرند.

اهمیت تست هوش وکسلر و کاربردها:

ممکن است برای برخی این پرسش ایجاد شود که اهمیت استفاده از تست هوش وکسلر چیست و این تست چه فوایدی دارد؟ در ادامه به این پرسش، پاسخ می‌دهیم و دلایل اهمیت این تست را بیان می‌کنیم:

1. دریافت نمره IQ

نخستین فایده‌ای که می‌توانیم در تست هوش وکسلر مشاهده کنیم، به دست آوردن نمره IQ و یا نمره هوشهبر است. زمانی که ما از نمره هوشبهر خود و یا فرزندان آگاه شویم، به راحتی می‌توانیم این نمره را با سایر همسالان مقایسه کرده و از این مقایسه، پرسش‌های زیادی را پاسخ دهیم و در صورت وجود تفاوت در این مقیاس‌ها و وجود مشکل ذهنی، برای پیشگیری یا درمان به موقع اقدام نماییم.

2. تشخیص نقاط قوت و ضعف:

همانطور که از تیتر نیز پیداست، این آزمون در شناسایی نقاط ضعف و قدرت به ما کمک کرده و در نتیجه، می‌وتوانیم نقاط قوت را بهبود بخشیم و از سمت دیگر، به اصلاح نقاط ضعف خود بپردازیم.

3. شناسایی مشکلات ثانویه:

این تست هوش، می‌تواند مشکلات مختلفی را شناسایی کند. زمانی که یک متخصص روان‌سنج، نتایج تست هوش وکسلر را در خصوص ما مورد تفسیر قرار دهد، ممکن است به وجود مشکلاتی همچون افسردگی، بیش‌فعالی، اضطراب و وسواس فکری در ما پی ببرد.

4. استفاده به عنوان آزمون استخدام:

امروزه، برخی شرکت‌ها از تست‌های استعدادیابی و هوش، به منظور استخدام افراد مختلف در شرکت خود بهره می‌برند. بسیاری از مدیران به اهمیت استعداد و هوش، در شغل هر شخص پی برده‌اند. برای یک مثال، می‌توانیم به شرکت جنرال الکتریک اشاره کنیم که مدیران آن، به این نتیجه رسیدند که هر شخص، متناسب با استعداد خود، در زمینه مورد نظر فعالیت کند. به همین منظور نیز جانسون اوکانر مسئول این استعدادیابی و به کارگیری افراد، در بخش مورد نظر شد و با توجه به استعدادها، هر شخص را در شغلی متناسب با این استعداد مشغول به کار می‌کرد.

تست هوش وکسلر نیز به مانند بسیاری از تست‌ها، برای استخدام نیروی مناسب و مورد نظر، در شرکت‌ها و سازمان‌های دولتی و خصوصی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

5. برنامه‌ریزی تحصیلی و درسی:

همانطور که در بالاتر بیان شد، یکی از موارد بدست آمده از این تست، شناسایی نقاط قوت و ضعف می‌باشد. با استفاده از این نقاط ضعف و قوت بدست آمده، می‌توان در زمینه انتخاب رشته و برنامه‌ریزی تحصیلی و همچنین، بسیاری از موارد مرتبط با درس و تحصیل، عملکرد بهتری داشت و در صدد موفقیت بیشتر استفاده نمود.

تست هوش وکسلر

همانطور که بیان شد، تست هوش وکسلر را می‌توان یکی از انواع تست‌های هوش دانست که از اعتبار بالایی برخوردار بوده و این تست، علاوه بر نمره IQ، در دو مقیاس مهارت‌های عملی و کلامی نیز نمره ارائه می‌دهد که می‌تواند توانایی فرد را مشخص کند. در ادامه نیز به مرور این مقیاس‌ها می‌پردازیم.

7 خرده‌آزمون مختلف، نمره هوشی هر شخص را در زمینه مهارت‌های کلامی شناسایی و مورد سنجش قرار می‌دهد. درواقع، ضریب هوشی کلامی از امتیاز 6+1 خرده آزمون به‌دست می‌آید. این 6+1 خرده آزمون شامل موارد زیر می‌شود:

دامنه دانش و اطلاعات عمومی شخص آزمون‌دهنده را مورد ارزیابی قرار می‌دهد. خرده‌آزمون اطلاعات عمومی شامل 29 ماده بوده و میزان علاقمندی فرد به دانستن و مطالعه را تحت بررسی قرار می‌دهد. کسی که در این آزمون نمره بالایی کسب می‌کند، این تفاسیر برای او صادق است:
– حافظه خوب
-محیط آموزشی خوب
-توجیه عقلی
-غنای فرهنگی
در این آزمون، معمولا افرادی نمره پایین کسب می‌کنند که از مکانیزم دفاعی سرکوب برای خود استفاده می‌کنند، افرادی که دارای عقب‌ماندگی ذهنی بوده و حافظه بلند مدت خوبی ندارند، افرادی که از فقر فرهنگی رنج می‌برند و در نهایت، افرادی که از محیط ادراک خوبی ندارند.

فراخنای ارقام، خرده‌آزمونی است که حافظه شنیداری کوتاه‌مدت فرد آزمون‌دهنده را اندازه‌گیری کرده و میزان دقت و تمرکز، یا حواس‌پرتی، نمرات را تحت تاثیر قرار می‌دهد. نحوه انجام آن نیز بسیار ساده بوده و شخص آزمون‌گیرنده، دو دسته از ارقام را با صدای بلند خوانده و شخص آزمون‌دهنده، باید دسته اول را به همان شکل و دسته دوم را به شکل وارونه بازگو نماید. چیزی که نمره این آزمون را بشدت کاهش می‌دهد، موضوع اضطراب است. پس می‌توانیم سه موضوع اضطراب، کمبود توجه و اختلال در مغز را عواملی بدانیم که نمره این خرده‌آزمون را کاهش می‌دهند و از سوی دیگر، تمرکز، انعطاف پذیری و صبر در برابر فشار روانی، عواملی هستند که در این خرده‌آزمون بسیار کمک می‌کنند. پس با توجه به این داده‌ها، افرادی در این مهارت موفق‌اند که:

• اضطراب ندارند
• منفعل هستند
• حافظه کوتاه مدت شنیداری‌اشان خوب است.
• توجه بالایی دارند

در این خرده‌آزمون، مجموعه لغات به شکل شفاهی یا کتبی به شخص آزمون‌دهنده داده می‌شود و شخص باید معنای آن را بیان کند یا از آن تعریفی ارائه دهد. این آزمون مواردی را ارزیابی می‌کند که عبارتند از:

• توانایی عمومی
• توانایی ذهنی
• کسب اطلاعات

با این تفاسیر، معمولا افراد وسواسی به دلیل دقت زیاد به جزئیات نمره پایینی کسب کرده و افرادی که اطلاعات عمومی بالایی دارند، نمرات بالاتری کسب می‌کنند.

در این خرده‌آزمون، برخی محاسبات از مسائل ساده به شخص آزمون‌دهنده داده می‌شود تا دقت، تمرکز، هوش ریاضیاتی و استدلالی شخص مورد سنجش قرار بگیرد. این خرده‌آزمون به شکل شفاهی انجام شده و دارای 20 سوال است که این 20 سوال، دقیقا مانند سوالات کتب درسی است و نکته مهم این است که شخص آزمون‌دهنده، از استفاده کاغذ و قلم محروم است. در نگاه کلی، می‌توان دریافت که این آزمون، برخی موارد را می‌سنجد که عبارتند از:

• توانایی کار کردن با اعداد
•   توانایی فرد در انجام فعالیت‌ها در مواقع استرس‌زا و پر فشار
•  توانایی حافظه کوتاه مدت
• حواس پرتی

بر همین اساس، می‌توان دریافت که افراد در طبقات بالای اجتماعی-اقتصادی، دانش‌آموزان تیزهوش، سربه زیر و مطیع و همچنین افرادی که در توجیه مسائل، گرایشی عقلی و منطقی دارند، نمره بالاتری را نیز کسب می‌کنند. اما در سمت مقابل، نمره افراد هیستیریک و جامعه ستیز در این آزمون بسیار پایین پیش‌بینی می‌شود.

در این خرده‌آزمون، تعداد 18 پرسش در سه دسته سوال در اختیار شخص آزمون‌دهنده قرار گرفته، که در آن، سطح درک و بینش فرد مورد سنجش واقع می‌شود. نتایج نشان می‌دهد که افراد به شدت تحلیلی، دارای قضاوت ضعیف، تکانشگر، دارای اختلال روانی، وسواسی، دارای شک و تردید و عقب مانده های ذهنی خفیف نمره پایینی را کسب می‌کنند.

در خرده‌آزمون شباهت‌ها، آزمون‌دهنده باید شباهت بین دو مورد را بیان کند و این سبب سنجش و ارزیابی درک روابط و تفکر انتزاعی فرد خواهد گردید. این خرده آزمون دارای 19 سوال است که موارد زیر را مورد ارزیابی قرار می‌دهد:

• حافظه کوتاه مدت
• تفکر انتزاعی

با توجه به نمرات کسب شده و تحلیل کلی نتایج، عموما افراد دورن‌گرا و با بینش خوب، این خرده‌آزمون را با نمرات بالا پشت سر می‌گذارند، اما افراد اسکیزوفرنیک، افرادی که تونایی انتزاعی ضعیف دارند، افراد دارای تفکر انعطاف ناپذیر، افرادی که گرایش به تکرار طوطی وار مسائل دارند و کسانی که فقط معنای تحت اللفظی مطالب را درک می کنند، نمره مناسبی در این آزمون کسب نمی‌کنند.

این خرده‌آزمون یکی از آزمون‌های تکمیلی تست هوش وکسلر می‌باشد.

در نسخه‌های ابتدایی تست هوش وکسلر تنها 6 مورد نخست، هوش کلامی فرد را مورد سنجش و ارزیابی قرار می‌داد. اما در تست هوش وکسلر-III ، یک خرده‌آزمون جدید به نام توالی حرف و عدد اضافه گردیده است. هر یک از این خرده آزمون‌ها، شامل چندین سوال می‌شود که در نهایت یک نمره مشخص خواهد داشت.

برای درک بهتر، بیان این مثال لازم است. مثلا در آزمون “شباهت”، از شخص آزمون‌دهنده خواسته می‌شود تا شباهت میان پدیده‌های مختلف را بدست آورد، پدیده‌هایی همچون “سیب و پرتقال” یا “ژاکت و کاپشن”. پر واضح است که در شباهت سیب و پرتقال، شخص می‌توان بگوید هر دو کروی هستند و یا هردو میوه هستند.

برحسب تعداد سوالاتی که شخص آزمون‌دهنده در هر خرده مقیاس به آن پاسخ درست می‌دهد و همچنین باتوجه به میزان اهمیت و ارتباط پاسخ با سوال، برای شخص نمره‌ای خام در هر خرده آزمون مشخص می‌شود. این نمره‌های خام، با توجه به جدول تست هوش وکسلر، به نمرات تراز تبدیل شده و پس از آن، نمره هوش کلامی شخص مشخص می‌گردد.

چند خط بالاتر، مقیاس‌های کلامی را بررسی کردیم، اما اکنون می‌خواهیم به مقیاس‌های غیرکلامی و عملی بپردازیم. مقیاس غیرکلامی نیز شبیه به مقیاس کلامی، از خرده‌آزمون‌هایی تشکیل شده است. در تست هوش وکسلر، برای مقیاس غیرکلامی، 6 خرده‌آزمون تعبیه شده است که این خرده‌آزمون‌ها عبارتند از:

در این خرده‌ازمون، در ابتدا 20 الی 25 کارت و به شکل تک تک به شخص آزمون‌دهنده داده می‌شود، که بخش مهمی از تصویر روی این کارت حذف شده است و شخص باید بخش حذف شده را تشخیص دهد و آن را تکمیل نماید. در این خرده‌آزمون، افرادی که آگاه و هوشیار هستند و همچنین از دقت بینایی خوبی برخوردار هستند، نمرات بالایی کسب می‌کنند و از سمت دیگر، فردی که تکانش‌گر است، نمره کمی می‌گیرد، چرا که بدون تجزیه و تحلیل، سریعا دوست دارد به سوالات پاسخ دهد.

در این خرده‌آزمون، تعدادی کارت در اختیار شخص قرار گرفته و از او خواسته می‌شود تا کارت‌های بهم ریخته را به شکل صحیح درکنار یکدیگر مرتب نماید. این تصاویر، تصاویر کارتنی هستند و شخص آزمون‌دهنده، باید تصاویر را به شکلی مرتب کند که یک داستان را روایت نماید. به همین سبب، این آزمون به خوبی می‌تواند مواردی را بسنجد، مواردی همچون:

• توانایی ادراکی
• برنامه‌ریزی
• پیش‌بینی روابط و موقعیت‌های بین فردی

با توجه با این صحبت‌ها، پر واضح است که افراد دقیق، ماهر و بادقت، افراد دارای هوش اجتماعی بالا و اشخاصی که توانایی پیش‌بینی نتیجه کارها را دارند، در این خرده‌آزمون نمرات بالایی کسب می‌کنند، اما در نقطه مقابل، نمره اشخاصی که از مسائل اجتماعی درک پایینی دارند، اضطراب بالایی دارند و در کنترل رفتار ناتوانند، پایین و نامناسب است.

در این آزمون، شخص آزمون‌دهنده باید مکعب‌ها را طبق تصاویر بچیند. در این خرده‌آزمون مواردی مورد ارزیابی قرار می‌گیرد که عبارتند از:

• استدلال
•  توانایی تفکر انتزاعی عملی
•  فضای سه بعدی
• سرعت ادراک
• داشتن پشتکار
• قدرت تجزیه تحلیل اشیا
• مفهوم‌سازی غیرکلامی
• هماهنگی بینایی-حرکتی

با این تفاسیر، می‌توان پیش‌بینی کرد که افراد دارای توانایی ادراکی ضعیف،افراد دارای اشکال در حفظ و تداوم فعالیت،افراد دارای اشکال در یکپارچگی دیداری، افراد دارای تفکر انتزاعی پایین، افراد دارای تفکر انعطاف ناپذیر و افراد دارای اختلال در واقعیت نمره پایینی را کسب می‌کنند.

در این آزمون، شخص آزمون‌دهنده باید به درستی، قطعاتی که از تصویر شی‌ء جدا شده را در کنار یکدیگر قرار دهد. این آزمون درک رابطه کل و جزء را به خوبی مورد سنجش قرار می‌دهد. در این آزمون، همواره افراد دارای توانایی تجزیه تحلیل دیداری – فضایی، افراد دارای هماهنگی ادراکی – حرکتی، افراد دارای سرعت ادراک بالا، افراد دارای سرعت بالا در کارکردن با اشکال و وسایل دیداری فضایی و همچنین افراد دارای قدرت بالا در پیش بینی امور آینده از نمره خوبی برخوردار هستند، اما در سمت مقابل، افراد وسواسی، کسانی که در مفهوم‌سازی مشکل دارند، کسانی که گرایش به امور عینی و محسوس دارند کسانی که دارای نقص در هماهنگی دیداری – حرکتی هستند، نمره مناسبی کسب نمی‌کنند.

در این آزمون، لازم است تا رمز هر عدد مطابق با الگوی داده شده ثبت گردد و از نوع کدگذاری می‌باشد. در این آزمون، عواملی سنجیده می‌شود که عبارتند از:

• سرعت ادراک دیداری – حرکتی
• حافظه کوتاه مدت
• حواس پرتی
• توانایی فرد در کار کردن در موقعیت های استرسی و فشارآور
• توانایی یادگیری

با توجه به موارد بیان شده، تفاسیر از نمرات نشان می‌دهد که عموماً افراد دارای تونایی دیداری – حرکتی خوب، افراد دارای ذهنی کارآمد، افراد دارای استعداد یادگیری مطالب جدید، افراد دارای واکنش روانی – حرکتی سریع و افرادی که کارهای یکنواخت انجام می‌دهند، از نمره بالایی برخوردار هستند. در سمت مقابل نیز افراد افسرده، افراد عمل گرا و اشخاص مبتلا به آسیب مغزی نمره مناسبی را کسب نمی‌کنند.

خرده‌آزمون مازها به‌تنهایی می‌تواند توانایی حل مسئله و هوش فضایی را در فرد مشخص کند. افراد تکانه‌ای معمولاً در انجام آزمون ماز ضعیف عمل می‌کنند و نمرات پایین‌تری می‌گیرند.

مقیاس‌های غیرکلامی، برای عموم مردم، به‌ویژه افرادی که قادر به تکلم نیستند و یا افرادی که به واسطه دلایلی همچون مهاجرت به یک کشور جدید، آشنایی کافی با زبان مقصد را ندارند، مناسب بوده و به کار گرفته می‌شود. این 6 خرده‌آزمون، به عنوان ابزاری برای سنجش اندازه‌گیری مهارت‌هایی همچون ادراک فضایی و سرعت عمل مورد استفاده واقع می‌گردد.

در این مقیاس نیز شبیه به آنچه در مقیاس کلامی صورت گرفت، نمرات شخص آزمون‌دهنده، به شکل فرمت خام جمع‌آوری شده و سپس، بر اساس استاندارد جدول هوش وکسلر، مقادیر تراز بدست می‌آید.

نتیجه دو مقیاس:

پس از پشت سر گذاشتن دو آزمون و بدست آوردن نمرات استاندارد در دو مقیاس کلامی و غیرکلامی، بر مبنای سن آزمون‌دهنده و متناسب با استانداردهای جهانی آزمون، نمره آزمون به صدک تبدیل شده و می‌تواند معرف نمره هوشبهر باشد. پرواضح است که صدک بالاتر، نشان‌دهنده عملکرد بهتر است. برای مثال:

“اگر شما صدک 60 را کسب کنید، بدان معناست که 40% از شرکت‌کنندگان در آزمون نمره بالاتری از شما کسب کرده‌اند و 60% آن‌ها نیز نمره پایین‌تری نسبت به شما کسب کرده‌اند”

آموزش پیشنهادی

تست هوش چندگانه گاردنر

یکی از تست‌های مهمی که در محیط‌های آموزشی نیز از کاربرد بسیار بالایی برخوردار است،…

مشاهده آموزش

محدوده سنی تست هوش وکسلر:

همانطور که پیش‌تر بیان گردید، تست هوش وکسلر در سه نسخه برای سه گروه سنی متفاوت به کار گرفته می‌شود که عبارتند از:

• کودکان 4 تا 6 سال
• گروه سنی 6 تا 16 سال
• بزرگسالان بالاتر از 16 سال

پس لازم است برای انجام این تست، به خوبی دقت داشته باشیم که نسخه مربوط به گروه سنی خود را انجام دهیم. موضوع نسخه سنی مورد نظر، در افرادی که در سنین مرزی دسته‌بندی فوق قرار دارند، اهمیت بیشتری دارد. اگر فرزند شما در آستانه 6 سالگی و یا 16 سالگی است، در این مواقع، برای این دست از افراد، ابتدا نسخه بالاتر اجرا شده، سپس در صورتی که نتواند به سوالات پاسخ دهد، باید به سراغ نسخه مخصوص سنین پایینتر رفت.

در ادامه قصد داریم از تست هر گروه سنی، تعریف خلاصه‎‌ای را بیان نماییم.

1- تست هوش بزرگسالان وکسلر (WAIS)

تست هوش بزرگسالان وکسلر، که به اختصار از آن با عنوان WAIS یاد می‌شود، یکی از سه نوع تست وکسلر است که در آن، میزان ضریب هوشی افراد بزرگسال 16 تا 89 سال مورد سنجش و ارزیابی قرار می‌گیرد.

هدف

زمانی که تست هوش بزرگسالان وکسلر مورد استفاده قرار گرفته باشد، ضمن اینکه بهره هوشی کلی را می‌سنجد و مورد ارزیابی قرار می‌گیرد، به سراغ مشخص کردن بهره‌هوشی کلامی و عملی نیز می‌رود.

علاوه بر مواردی که بیان شد، یعنی مواردی مثل ارزیابی هوش، این تست اهداف دیگری را نیز می‌تواند دنبال نماید، اهدافی همچون ارزیابی و سنجش کارکردهای عصب شناختی که حیطه بسیار مهمی می‌باشند.

چیزی که مشخص است، اختلاف زیاد در نتایج هوش کلامی و غیرکلامی، احتمالا نشان‌دهنده انواعی خاص از آسیب مغزی باشد که البته این نظر را باید شخص متخصص و پس از ارزیابی‌های متفاوت تست، ارائه و تشخیص دهد.

از دیگر اهداف تست هوش برای شخص بزرگسال، اهداف تشخیص است. زمانی که هوش وکسلر امتیاز هوشبهر را اندازه‌گیری نماید، این نتجیه می‌تواند به عنوان بخشی از فرآیند تشخیص عقب‌ماندگی ذهنی، ناتوانی یادگیری خاص و اختلال کمبود توجه و بیش فعالی مورد استفاده واقع گردد.

2- مقیاس هوش وکسلر برای کودکان (WISC)

تست هوش وکسلر برای کودکان که به اختصار از آن با عنوان WISC یاد می‌شود، یکی از سه نوع تست وکسلر است که در آن، میزان ضریب هوشی کودکان 6 تا 16 سال مورد سنجش و ارزیابی قرار می‌گیرد.

هدف

WISC یکی از سه نسخه تست هوش وکسلر است و همانطور که می‌دانید، به دو شکل کلامی و غیرکلامی مورد استفاده قرار می‌گیرد. آقای وکسلر همواره بر این اعتقاد بود که هوش، انواع مهارت‌های قابل اندازه‌گیری را نشان داده و بر این باور بود که هوش، باید در متن شخصیت کلی فرد مورد توجه قرار بگیرد.

این تست در اغلب موارد، در مدارس مورد استفاده قرار می‌گیرد و هدف آن نیز ارزیابی کودکان بوده و در ضمن، برای تنظیم برنامه مخصوص کودک با استعداد و کودک دارای معلولیت، به کار گرفته می‌شود.

علاوه بر این، تست هوش وکسلر را می‌توان در برخی موارد دیگر نیز به کار برد که یکی از مهمترین آن‌ها ارزیابی روانشناختی می‌باشد. این ارزیابی به خصوص در اختلال عملکرد مغز استفاده می‌شود. همانطور که در تست بزرگسالان نیز به آن اشاره شد، اختلاف زیاد بین هوش کلامی و غیرکلامی، احتمالا انواع خاصی از آسیب‌های مغزی را تشخیص می‌دهد. اختلاف تفاوت ناهنجار در این دو مقیاس، مثلا مقادیری بین 12 تا 15 نمره، می‌تواند به احتمال وجود  نابهنجاری های کوچک در کارکردهای نیمکره‌های راست و یا چپ مغز نسبت داده شود.

زمانی که نمره هوش کلامی بسیار بالاتر از نمره هوش عملی بود، نابهنجاری کوچک در کارکرد نیمکره راست وجود داشته و برعکس، زمانی که نمره هوش غیرکلامی از نمره هوش کلامی بالاتر بود، نابهنجاری کوچک در کارکرد نیمکره چپ مغز قابل پیش‌بینی است. از این رو اختلاف میان این دو مقیاس بسیار مهم و کاربردی می‌باشد.

تست هوش وکسلر مخصوص کودکان، شامل توانایی‌های دیگری نیز می‌باشد:

• نمرات این تست می‌تواند برای بخشی از معیارهای تشخیص عقب‌ماندگی ذهنی و یا اختلال یادگیری خاص استفاده شود.
• نمرات این تست می‌تواند در ارزیابی کودکان مبتلا به کم‌توجهی و بیش فعالی و دیگر اختلال‌ها مورد استفاده قرار گیرد.

تعداد خرده‌آزمون‌هایی که در تست هوش وکسلر برای کودکان به کار گرفته می‌شود، به همان تعداد خرده‌آزمونی است که در نسخه بزرگسالان نیز وجود دارد، اما نکته مهم در این آزمون این است که تعداد 11 خرده‌آزمون به شکل اجباری به کار گرفته می‌شود، اما دو خرده‌آزمون مازها و نمادها، به شکل اختیاری انجام می‌شود.

3- مقیاس هوش وکسلر برای کودکان پیش دبستانی (WPPSI)

تست هوش وکسلر برای پیش‌دبستانی که به اختصار از آن با عنوان WPPSI یاد می‌شود، سومین نسخه از سه نوع تست وکسلر است که در آن، میزان ضریب هوشی کودکان 4 تا 6 سال مورد سنجش و ارزیابی قرار می‌گیرد.

هدف

این نسخه نیز تا حد زیادی اهداف مقیاس هوش وکسلر برای کودکان را دنبال می‌کند و می‌تواند به عنوان ابزاری برای ارزیابی دانش‌آموزان در مدارس، تشخیص وجود یا عدم وجود اختلالات در یادگیری، تاخیر رشد، شناسایی استعدادهای درخشان و ردیابی رشد فکری به کار گرفته شود.

تا مدتی قبل، WPPSI نسخه‌ای بود که در این رده سنی مورد استفاده واقع می‌شد، اما امروزه این نسخه تجدیدنظر شده و نسخه جدید WPPSI-R در اختیار کاربران قرار گرفته است. این تست نیز عملکردی دو مرحله‌ای داشته و دو مقیاس هوش کلامی و هوش غیرکلامی را به کار گرفته است. چیزی که WPPSI-R را متمایز کرده و آن را برای کودکان 3 تا 7 سال جذابتر می‌کند، پاسخ‌های کلامی و رنگ‌های جذاب و زیبا در مواد آزمون است.

برای کودکان پیش‌دبستانی، مقیاس کلامی شامل موارد زیر می‌شود:

• اطلاعات عمومی:
  مقیاسی که شامل مواردی همچون شناخت غذا، پول، اعضای بدن و غیره می‌شود.
• گنجینه‌ی لغات:
  مقیاسی که مبنا و اصل آن در تعاریف لغات گنجانده شده است.
• محاسبه:
  مقیاسی که شامل مواردی همچون جمع، تفریق و حتی شمارش اعداد مختلف می‌گردد.
• درک و فهم جملات:
  مقیاسی که در آن تکرار تدریجی جملات طولانی، بخش اصلی این خرده‌آزمون را تشکیل می‌دهد.
• شباهت‌ها:
  مقیاسی که در آن، کودک باید شباهت میان دو موضوع، دو شیء و غیره را پیدا نماید.

برای کودکان پیش‌دبستانی، مقیاس غیرکلامی شامل موارد زیر می‌شود:

• خانه حیوانات
• تکمیل تصاویر
• مازها
• طراحی مکعب‌ها
• طراحی‌های هندسی

مقیاس غیرکلامی، ارزیابی توانایی درک روابط و انطباق اجزای جداگانه را برعهده دارد.

اهمیت بخش غیرکلامی تست هوش وکسلر، از آن‌جایی مهم ظاهر می‌شود که در ارزیابی توانایی‌های شناختی کودکان مبتلا به اختلالات گفتاری و زبانی بسیار مفید است. این آزمون از خرده‌ازمون‌های مناسبی برخوردار است که از این جهت، می‌تواند به روانشناسان مدارس کمک بسیاری کند.

تفاوت دو آزمون کودکان و کودکان پیش‌دبستانی چیست؟

یکی از تفاوت‌های این دو نسخه این است که در WISC مونتاژ اشیا سه بعدی، جایگزین طرح های هندسی در آزمون WPPSI، شده است و همچنین در آزمون WISC، کودکان برای گفتن داستان های ساده، مجموعه ای از تصاویر را در کنار هم می چینند یا از آن‌ها خواسته می‌شود لیستی از ارقام را به خاطر بسپارند و تکرار کنند.

آیا خرده‌آزمون‌ها، به تنهایی نیز کاربرد دارند؟

این خرده‌آزمون‌ها، به تنهایی نیز کارایی داشته و در صورتی که به تنهایی مورد استفاده قرار بگیرند، توانایی در اختیار گذاشتن اطلاعات مشخصی در ارتباط با وضعیت شخص آزمون‌دهنده را دارند.
همواره بهتر است آزمودن هوش وکسلر زیر نظر یک متخصص انجام گرفته و نتایج با نظارت وی تفسیر شوند؛ زیرا بخش مهمی از تفسیر آزمون به نحوه آرایش نمرات خرده آزمون‌ها در کنار یکدیگر بستگی دارد.

نمرات تست هوش وکسلر به چه صورت است؟

به‌طورکلی نمرات هوش بین 90 تا 109 نشان دهنده بهره هوشی طبیعی و متوسط هستند. نمرات بالاتر از این طیف، کودکان باهوش و نمرات کمتر از این طیف کودکان مرزی و عقب مانده ذهنی را شامل می‌شود؛ اما تفسیر دقیق‌تر نمرات باید توسط یک متخصص صورت بگیرد.

سخن پایانی

استعدادیابی و تحلیل هوش افراد، از اهمیت بالایی برخوردار بوده و پژوهشگران همواره به دنبال راه‌های مختلف به منظور سنجش هوش افراد هستند که یکی از این راه‌ها، تست‌های مشهور و معروف همچون تست هوش وکسلر می‌باش. در این نوشته، سعی شد تا در خصوص تست هوش وکسلر، مطالبی جامع و کامل بیان شود و از جنبه‌های مختلف، تست مورد نظر تحت تعریف و بررسی قرار گیرد. بهتر است این تست در کنار شخص متخصص انجام شود و در نهایت نیز، تفسیر و تحلیل نتایج، به افراد دارای تخصص در این زمینه واگذار گردد.

آیا تا به حال، از تست هوش وکسلر استفاده کرده‌اید؟ نظرات خود در خصوص این آزمون را از طریق بخش نظرات در انتهای نوشته، با ما در میان بگذارید.