دوستان عزیز:
ما در بنیاد موفقیت دکتر محمدزاده قصد داریم شما را با محمرضا شجریان آشنا کنیم. زندگینامه فوق‌العاده جالب او برای درک بهتر در قالب پرسش و پاسخ به شرح زیر می‌باشد. با ما همراه باشید.
به طور کلی خودتان را معرفی کنید؟
من محمدرضا شجریان (زادهٔ ۱ مهرماه ۱۳۱۹ در مشهد) موسیقی‌دان و خواننده موسیقی اصیل ایرانی هستم.
چند فرزند دارید و در چه زمینه‌ای فعالیت می‌کنند؟
من پنج فرزند داردم و سه تا از فرزندان من، محمدرضا، همایون و مژگان در زمینه موسیقی فعالیت دارند.
غیر از آواز و موسیقی در چه زمینه های دیگری فعالیت میکنید؟
در زمینه خوشنویسی، تلاوت قرآن و همچنین چند ساز را ابداع کرده ام
از علاقه خود به خوشنویسی بگویید؟
علاوه بر آوازخوانی، علاقهٔ زیادی به خوشنویسی ایرانی دارم. از سال ۱۳۴۴ به فراگیری خط نستعلیق نزد استاد ابراهیم بوذری و حسین میرخانی پرداختم و در حال حاضر دارای درجه ممتاز در خط نستعلیق می‌باشم.
من درسال ۱۳۸۹ آثار خطاطی خود را در نمایشگاهی در تالار وحدت به همراه منتخبی از خوش‌نویسان معاصر به نمایش گذاشتم.
تلاوت قرآن را از چه زمانی شروع کردید؟
برای اولین بار نزد پدرم (مهدی شجریان) که خود از قاریان مشهد بود، قرائت قرآن را فرا گرفتم. من برای اولین بار در ۱۲ سالگی به تلاوت قرآن در رادیو مشهد پرداختم. تا قبل از سال ۱۳۴۶ که به تهران مهاجرت کنم، به صورت افتخاری در رادیو مشهد قرآن میخواندم.
پدرم با آواز خواندن من موافق نبود و به همین دلیل تا چهار سال در رادیو تهران با نام «سیاوش بیدگانی» آواز میخواندم.
آیا در مسابقات قرآنی هم شرکت کرده‌اید؟
در کنار آوازخوانی، قرائت قرآن را نیز ادامه دادم و در سال ۱۳۵۶ در مسابقه تلاوت قرآن کشوری، رتبه نخست را به دست آوردم.
همچنین در مسابقات جهانی تلاوت قرآن در سال ۱۳۵۷ (تابستان ۱۹۷۹) در مالزی، هنگامی که قاری ایرانی قادر به شرکت در مسابقه نبود، من بدون هماهنگی و آمادگی قبلی، به‌عنوان نماینده ایران در مسابقه شرکت کردم و رتبه دوم جهان را به دست آوردم.
در سال ۱۳۵۸ چهار آیه برگرفته از آیات قرآن را با صوت خواندم و این آیات (که تمامی آن‌ها با واژه «ربنا» شروع می‌شدند)، در ماه رمضان در برنامه افطار پخش شدند و به نام دعای ربنای شجریان معروف شدند.
آیا مجموعه‌ای هم در تلاوت قرآن دارید؟
یک مجموعه تلاوت قرآن به نام به یاد پدر وجود دارد که در قالب ۲ سی‌دی مجزا (به یاد پدر ۱ و به یاد پدر ۲) انتشار یافته و مربوط به برخی تلاوت‌های من بین سال‌های ۱۳۵۷ تا ۱۳۶۱ است. این اثر را پس از وفات پدرم، برای یادبود او در سال ۱۳۷۸ منتشر کردم. این مجموعه شامل تلاوت سوره‌های قصص، انعام، فجر، بلد، فتح و نمل می‌باشد.
از ساز های ابداعی خود برای ما بگویید؟
من ابداع کننده‌ی چند ساز جدید در موسیقی ایرانی هستم. در اردیبهشت ماه ۱۳۹۰ در نمایشگاه در تهران این سازها را رسماً به نمایش عمومی گذاشتم برخی این سازها عبارتند از: صراحی، شهر آشوب، ساغر، کرشمه، سبو و …
چه جوایزی تا به حال دریافت کردید و لطفا آن‌ها را شرح دهید؟
1- جایزه بنیاد آقاخان که در فروردین ۱۳۹۸ جشنواره موسیقی بنیاد آقاخان جایزه ویژه «خداوندگار موسیقی» را به من داد.
2- در شهریور ۱۳۹۶ در پنجمین جشنواره بین‌المللی «هنر برای صلح» نشان عالی هنر برای صلح سال ۱۳۹۶ به من و ۳ هنرمند دیگر اهداء شد.
3- نشان شوالیهٔ ملی لیاقت در آیینی رسمی، در تیر ماه ۱۳۹۳ (۲۳ ژوئن ۲۰۱۴) در سفارت فرانسه در تهران به من داده شد. در این آیین؛ نشان عالی وزارت فرهنگ و هنر دولت فرانسه را از برونو فوشه، سفیر فرانسه در تهران دریافت کردم.
4- جمعه ۲۸ آبان ماه ۱۳۸۹ مراسمی با نام «سومین سال بزرگداشت ادب و هنر پارسی» در دانشگاه استنفورد آمریکا برگزار شد که طی آن سومین جایزه بیتا به دست بنیان‌گذارش بیتا دریاباری به من رسید.
5- در سال ۱۳۷۸ موفق به دریافت جایزه پیکاسو و دیپلم افتخار از طرف سازمان یونسکو در پاریس شدم.
6- همچنین در سال ۲۰۰۶ نشان موتزارت را از سازمان یونسکو دریافت کردم.
7- همینطور ۲ سال به خاطر آلبوم‌های “فریاد” و “بی تو به‌سر نمی‌شود” نامزد جایزه گرمی که معتبرترین جایزهٔ جهانی موسیقی است، شدم.
جایزه پیکاسو برای چه عنوانی اهدا می‌شود؟
این جایزه هر پنج سال به هنرمندی که برای شناساندن فرهنگ و هنر کشورش می‌کوشد اهدا می‌شود. پیش از من، این جایزه را نصرت فاتح علی‌خان خواننده پاکستانی دریافت کرده بود.
تا به حال چه آلبوم های موسیقی ای از شما منتشر شده است؟
برخی آلبوم‌ها آثار مشترکی با شهرام ناظری یا همایون شجریان هستند. در بین این آثار آهنگ‌سازانی چون محمدرضا لطفی، پرویز مشکاتیان، حسین علیزاده و فرامرز پایور نیز حضور دارند.
که با نام های چهره به چهره، گلبانگ شجریان، چاووش ۱ (به یاد عارف)، چاووش ۲، چاووش ۳، چاووش ۶ (سپیده)، چاووش۷، چاووش ۹ (جان جان)، راز دل (خون جوانان وطن)، خلوت‌گزیده، انتظار دل، پیوند مهر، آستان جانان، سرّعشق (ماهور)، بیداد، نوا (مرکب‌خوانی)، دستان، دود عود، ساز قصه‌گو و کنسرت بزرگداشت حافظ، پیام نسیم، دل مجنون، سرو چمان، آسمان عشق، دلشدگان، دیلمان و .. می‌باشد.
شاگردان شما چه افرادی بوده‌اند؟
خوانندگان سرشناسی، چون ایرج بسطامی، حسام‌الدین سراج، حمیدرضا نوربخش، علی جهاندار و پسرش همایون از جمله شاگردان من بودند.
استاد شجریان عزیر در 17 مهرماه 1399 بعد از تحمل چند سال بیماری، جان به جان آفرین سپردند.
