در این مقاله سعی داریم در خصوص موضوع مهمی به نام “تنبلی و کسلی و رفع این تنبلی” صحبت کنیم. وجود این تنبلی و کسلی در زندگی ما، بسیار آثار منفی و مخربی داشته و سعی داریم تا با بررسی منابع و نظرات مختلف و متعدد، به دنبال راه چاره برای مقابله با این “تنبلی و کسلی” باشیم.
پس تا انتها با ما همراه باشید.
مقدمه
برای بسیاری از ما این موضوع پیش آمده است که زمان انجام کاری فرا رسیده و باید آن را انجام دهیم. اما در کمال تعجب، با وجود اینکه فرصت کافی برای انجام این کار را داشته و به کار دیگری مشغول نیستیم، از انجام این کار سر باز زده و خود را سرگرم کار دیگری میکنیم تا کار مورد نظر را انجام ندهیم. یا اینکه درست در زمانی که باید کاری را انجام دهیم، در انجام آن اکراه ورزیده و آن را به ساعت و یا روزی دیگر موکول میکنیم.
به عقیدهی بسیاری از افراد موفق، تنبلی وجود ندارد بلکه آن چیزی که باعث میشود از کاری شانه خالی کرده و دل به انجام آن نسپاریم، عدم وجود انگیزه است.
در علم اخلاق نیز به هر نوع بیمیلی و بیرغبتی نسبت به انجام یک کار را تنبلی نمیگویند زیرا در برخی از موارد، عامل فرار از کار، ضعف جسمی و یا وجود بیماری است. گاهی اوقات نیز اهمیت نداشتن موضوعی خاص در اعتقادات شخصی ما موجب بیرغبتی برای انجام آن موضوع است.
از این رو در علوم تربیتی به کسی تنبل اطلاق میشود که شخص بدون داشتن کوچکترین ضعف جسمانی، مهمترین کارهای خود را به تأخیر انداخته و یا با اکراه و اجبار انجام میدهد.
تنبلی و کسلی چه عوارضی به دنبال دارد
پیش از آنکه درخصوص راهکارهای رفع تنبلی به گفتگو بپردازیم، ابتدا بهتر است عوارض و عواقب این کار را بدانیم تا شاید بیش از پیش در رفع این ایراد و مشکل در وجودمان کوشا باشیم.
افسردگی:
تنبلی اگر به طور دائمی باشد و شخص تنبل به فکر درمانش نباشد به افسردگی تبدیل می شود، که این هم یکی از مضرات تنبلی است.
مثلا کسی که زیاد میخوابد لزوما تنبل نیست اما اگر این زیاد خوابیدن در اثر تنبلی باشد، در نهایت می تواند افسردگی را هم همراهش بیاورد.
تنبلی یک انتخاب است ولی همین انتخاب به ظاهر ساده و قابل کنترل می تواند منجر به افسردگی شود.
پشیمانی و حسرت:
یکی دیگر از جنبههای منفی تنبلی، این است که ما درصورت تنبلی، فرصتهای زیادی را از دست میدهیم که در آینده ممکن است بهخاطر آنها حسرت بخوریم!
مثلا شخصی بیان میکرد:
زمانی که سن کمتری داشتم، با دوستانم برنامهریزی کردیم تا صبح زود را به استخر برویم و در آنجا به شنا و تفریح و ورزش بپردازیم. در یکی از صبحها، زمانی که چشمانم را باز کردم، تنبلی کرده و به خواب خود ادامه دادم. اما زمانی که بیدار شدم، بسیار بابت این موضوع ناراحت بودم و از آن احساس پشیمانی داشتم. چرا که دوست داشتم در آن لحظه در کنار دوستانم بوده و از تفریحی که آنها داشتند نیز بهره میبردم. همین تجربه برایم درسی شد تا دیگر صبحها تنبلی نکرده و از پشیمانی و حسرت حاصل از آن جلوگیری به عمل آورم.
این را باید به خوبی به یاد داشته باشیم، زندگی همیشه فرصت جبران به ما نمیدهد. این مثال تنها یک مثال کوچک و جزئی برای فهم بهتر این موضوع و بحث پشیمانی و حسرت بود که تاثیری در زندگی ندارد؛ اما باید بدانیم، این پشیمانی و حسرت همیشه به مانند این اتفاق کوچک نبوده و گاهی اوقات در زندگی ما موثر واقع میشود.
کاهش اعتماد به نفس:
یکی دیگر از عواقب و عوارضی که تنبلی به همراه دارد، از دست دادن و یا کاهش اعتماد به نفس است. شاید در ذهنمان این سوال پیش بیاید که چرا و چگونه تنبلی باعث کاهش اعتماد به نفس میشود؟
زمانی که ما نتوانیم کار خود را به درستی انجام دهیم و پیوسته آن را به تاخیر بیندازیم، ذهنمان این باور را قبول میکند که ما انسان بیعرضهای هستیم. از این رو به خود میفهماند که ما نمیتوانیم از پس کارها بر بیاییم و این منجر به کاهش عزت نفس میشود و باور لیاقت ما را آسیب میزند.
این را نیز به خوبی میدانیم که عدم وجود عزت نفس در وجود ما، از ما شخصی بیعرضه و “توسریخور” میسازد.
آموزش پیشنهادی
دوره دکترای عزت نفس بگیرید
عدم موفقیت
اگر نگاهی به زندگینامه افراد موفق بیندازیم، متوجه میشویم که با حضور تنبلی، قرار نیست به موفقیت برسیم. مثلا در خانه بخوریم و بخوابیم و ناگهان به ما خبر دهند که ما موفق شدیم.
البته ممکن است در یک قرعه کشی برنده شویم، اما باید بدانیم احتمال موفقیت در یک قرعهکشی بسیار کم است. پس ما نمیتوانیم تمام عمرمان را بر سر یک احتمال ناچیز قمار کنیم. علاوه بر اینکه شخص تنبل صددرصد هر چیزی که در قرعهکشی بدست آورده را هم از دست میدهد.
پس به خوبی باید بدانیم که هیچ فردی نبوده است که بدون تلاش و دست کشیدن از تنبلی خود، به موفقیتی دست پیدا کرده باشد.
دیدگاه اسلام و قرآن درخصوص تنبلی
از دیدگاه قرآن:
در قرآن از کسالت و تنبلی بهخصوص در کارهای نیکو در راه عبادت خدا، به زشتی یاد شده و این صفت از ویژگیهای منافقان برشمرده شده است.
مثلا در خصوص نماز و عبادت، بارها درخصوص تنبلی و کسلی آیاتی گفته شده است:
آیه 54 سوره مبارکه توبه:
۞وَمَا مَنَعَهُمْ أَن تُقْبَلَ مِنْهُمْ نَفَقَاتُهُمْ إِلَّا أَنَّهُمْ كَفَرُوا بِاللَّهِ وَبِرَسُولِهِ وَلَا يَأْتُونَ الصَّلَاةَ إِلَّا وَهُمْ كُسَالَىٰ وَلَا يُنفِقُونَ إِلَّا وَهُمْ كَارِهُونَ (54) ۞ هیچ چیز مانع قبول انفاقهای آنها نشد، جز اینکه آنها به خدا و پیامبرش کافر شدند، و نماز بجا نمیآورند جز با کسالت، و انفاق نمیکنند مگر با کراهت! (۵۴) |
چرا؟ چون نماز وسیلهای است برای پیدایش حالت ارتباط با خداوند متعال و ظهور عبودیت و خضوع در مقابل خداوند متعال. آنکه منافق باشد، چون در باطن کافر و مخالف است و هم طالب ارتباط و توجّه نیست، اگر نمازی میخواند توأم با تکلّف و سستی و تنبلی خواهد بود.
افرادی هم که از روی عادت نماز میخوانند، و هیچگونه علاقه و توجّهی به حقیقت نماز که اظهار عبودیت و خضوع و خشوع است ندارند و از نماز جز حرکات آن را درک نمیکنند، و نماز را چون باری بردوش خود میبینند که باید آن را بر زمین نهند، در این خصلت مانند منافقان میباشند، و با سستی برای ادای این فریضهی الهی قیام میکنند.
از دیدگاه معصومین:
در میان سخنان، روایات و احادیثی که از پیامبران و ائمهی معصومین نقل شده است نیز بارها و بارها به تنبلی اشاره شده است.
امام صادق(ع) به نقل از پیامبر بزرگوار اسلام (ص):
- «گروههایی از امّت من دعایشان مستجاب نمیشود:… و مردی که در خانه مینشیند و میگوید: پروردگارا! روزی مرا برسان! و به طلب روزی بیرون نمیرود. خدای بزرگ به او میگوید: ای بنده من! آیا راه را برای تو هموار نکردم و بدن سالم به تو ندادم، تا دنبال کار رَوی و روزی خود را به دست آوری؟… »
امام صادق(ع):
- «از دو خصلت بپرهیز: کمحوصلگى و تنبلى؛ زیرا اگر کمحوصله شوى بر حق صبر نمیکنی، و اگر تنبل شوی حق را ادا نمیکنی.»
«در فراهم آوردن معیشت خود تنبل مباش، که بار دوش دیگری خواهی شد.»
حضرت علی(ع):
- «از تنبلی دوری کنید، زیرا هر کس تنبلی کند، نمیتواند حق خداوند را انجام دهد.»
- «آنگاه که همه چیز جفت گشت، تنبلی و درماندگی با هم جفت شدند، و “فقر” محصول و ثمرهی آن دو گردید.»
- «هرکه سستی و تنبلیش استمرار یابد، به آرزویش نرسد.»
امام کاظم(ع):
- «از تنبلی و ملالت بپرهیز. چون این دو، تو را از دست یافتن به بهرهات از دنیا و آخرت، باز میدارند.»
امام باقر(ع):
- «از مردی نفرت دارم که در کار دنیای خود تنبل باشد. آن کس که در کار دنیای خویش تنبل است، در کار آخرتش تنبلتر خواهد بود.»
در اینجا تنبلی یعنی همین که انسان یک کاری را تأخیر بیندازد، ائمه(ع) به ما میفرمایند از این خصلت بد پرهیز کنیم.
با تامل و تفکر در این روایات و احادیث، به اهمیت موضوع تنبلی و کسلی پی میبریم و به راحتی میتوانیم از همین روایات و احادیث، چندین مورد از دیگر عوارض تنبلی و کسلی از منظر اسلامی را تبیین کنیم:
- ادا نکردن حق
- فقر
- سربار دیگران شدن
- بی بهره از دنیا و آخرت
- نرسیدن به آرزوها
- برآورده نشدن حاجات
این موارد بخشی از مهمترین عوارض و مشکلات تنبلی است. اکنون که به خوبی میدانیم تنبلی چه مانع بزرگی بر سر راه زندگی خوب و موفقیت ما است. بیایید تا عوامل بروز تنبلی و کسلی را بررسی کرده و در ادامه به حل این مشکل بپردازیم.
عوامل بروز تنبلی و کسلی
پیش از اینکه درخصوص راهحلهای تنبلی و کسلی صحبت کنیم، باید در خصوص این موضوع بیندیشیم و لیستی از برخی دلایل و عوامل مهمتر که سبب میشود بروز تنبلی و کسلی در زندگی مشاهده شود، تهیه کنیم. این لیست از این قرار است:
- نداشتن هدف و انگیزه
- نداشتن برنامه ریزی
- تلانبار شدن کارهای به تعویق افتاده
- داشتن شغل مغایر با علاقه فرد و تلاش بیفایده برای حفظ و ادامه آن شغل
- داشتن روابط نامناسب خانوادگی و تلاش بیفایده برای حفظ آن رابطه
- روزمرگی
- داشتن نشتیهای انرژی
- داشتن تغذیه نامناسب
- کم تحرکی
- خواب و استراحت ناکافی و بیکیفیت…
جلوگیری و رفع تنبلی |
در این بخش از مقاله سعی داریم تا با راهکارهای مختلف و متفاوت برگرفته شده از منابع متعدد، برای رفع این تنبلی قدمی برداریم:
قدم اول: داشتن هدف |
اگر ما هدفی داشته باشیم که به ما انگیزه داده و هر لحظه باعث ایجاد حرکت و تکاپو در وجود ما شود، خود به خود تنبلی و کسلی در وجود ما ازبین میرود.
احتمالا تا کنون برای ما این اتفاق پیش آمده است که وقتی با جدیت و علاقه یک هدف خاص را دنبال کرده و انگیزهای بالا برای آن هدف داریم، خیلی کم دچار خستگی، گرسنگی و …شده و فقط به دنبال هدف خودمان هستیم
پس باید یک هدف را برای خود انتخاب کرده، که برای رسیدن به آن انگیزهای کافی داشته باشیم و با تمام سلولهای بدنمان، آن را بخواهیم.
این را باید به یاد داشته باشیم که وقتی به هدفمان نزدیک شدیم، یک هدف دیگر برای خود انتخاب کنیم تا حرکتمان متوقف نشود.
بدین صورت هیچگاه دچار تنبلی و کسالت نمیشویم.
قدم دوم: آغاز از کارهای کوچک |
این نکته باید مدنظر ما باشد که برای درمان و رفع تنبلی، اصلا نباید ناگهان کارهایی سنگین را برای انجام دادن انتخاب کنیم. کارهایی که بسیار بزرگ هستند و این احتمال دارد که آن را انجام ندهیم. از قدیم الایام نیز به این نکته واقف بودهایم که “سنگ بزرگ، نشانهی نزدن است“.
اگر از کارهای کوچک شروع کنیم و عادت به انجام همین کارهای کوچک کنیم، رفته رفته تنبلی را کنار گذاشته و اتفاقات بزرگی را در زندگی رقم میزنیم.
پس بهتر است در زندگی یک هدفگذاری کوتاه مدت و قابل انجام داشته باشیم.
قدم سوم: مرور اهداف |
این را به خوبی باید به یاد داشت که داشتن هدف و مجموعهی اهداف، بسیار در زندگی ما موثر و حیاتی است. در واقع اهداف به مانند یک قطبنما عمل کرده و اگر در زندگی گم شدیم، مسیر را به ما نشان میدهند.
حال اگر میخواهیم به اهدافمان دست یابیم، همچنین تنبلی را کنار بگذاریم، باید پیوسته اهداف را مرور کنیم چون زمانی که اهداف خود را مرور میکنیم، پر از انرژی و انگیزه شده و دوست داریم هرچه سریعتر، در راه رسیدن به این اهداف گام برداریم.
قدم چهارم: توجه در انتخاب دوست و اطرافیان |
به صورت میانگین، پنج نفر از افراد وجود دارند که ما بیشترین وقتمان را با این افراد میگذرانیم.
حالا انتخاب این افراد چه ارتباطی با تنبلی و کسلی دارد؟ مشخص است. اگر زمان را با افرادی بگذرانیم که بسیار دارای نشاط و انرژی باشند، این ممکن نیست که به فردی تنبل و کسل تبدیل شویم. پس این نکته بسیار مهم است که چه کسانی را به عنوان دوست، همراه و اطرافیانمان انتخاب میکنیم.
اگر دوست نداریم تنبل باشیم، بهتر است محیطمان را تبدیل به محیطی فعال و پرانرژی کرده و افراد تنبل و کسل را دور کنیم.
قدم پنجم: آیندهنگر بودن |
گاهی اوقات، عامل اصلی تنبلی ما این است که درخصوص عواقب این تنبلی، تفکر نمیکنیم. بهترین کار ممکن این است تا زمانی را نشسته و با خودمان خلوت کنیم. به این موضوع فکر کنیم که این برنامه و این تنبلی که در پیش گرفتهایم، به کجا خواهد رسید؟!
پس باید بسیار در مورد آینده فکر کرد تا عواقب منفی این تنبلی را پیش از آن که با آن مواجه شویم، برطرف کنیم و از ظهور این آثار منفی پیشگیری کنیم. همچنین به این نکته فکر کنیم که با رفع تنبلی و کسلی و انجام کار پیش رو، در آینده به چه رویدادهای موثری دست مییابیم.
قدم ششم: ورزش |
اگر بهصورت منظم، فعالیت ورزشی را در طول هفته انجام دهیم، علاوه بر پیشگیری از انواع بیماریها، کمک شایانی نیز به رفع کسالت و تنبلی و افزایش نشاط و شادابی زندگی و درنتیجه افزایش کیفیت زندگی کردهایم.
برای مثال سه روز در هفته، هربار به مدت 20 دقیقه پیاده روی را انجام دهیم تا شاهد آثار بسیار شگفتانگیز این کار باشیم.
قدم هفتم: داشتن برنامهریزی روزانه |
زمانی که ما برنامهای دقیق را برای روز خود مینویسیم و برای هر کار یک زمان پایان ترسیم میکنیم، خود را موظف به انجام آن کار کردهایم و بسیار مهم و ضروری است آن کار را انجام دهیم. برای این موضوع کافیست اهدافی که در ذهن داریم را یادداشت کرده و تمرکزمان را بر روی هر یک از این اهداف قرار دهیم.
این کار و برنامهریزی ما را به شخصی متعهد تبدیل میکند و همین امر سبب بالا رفتن اعتماد به نفس و مقابله با تنبلی در ما میشود.
شخصی از برنامهریزی و اینکه چقدر در زندگی برای او موثر بوده است، مطلبی را بیان میکند:
اصلا اعتقادی به برنامه نداشتم. بسیار دوست داشتم در طول روز کارهایم را انجام دهم، مطالعه کنم و … ، اما همین که به لحظهی انجام کار میرسیدم، آن را به زمانی دیگر موکول میکردم. مثلا تصمیم داشتم کتابی را مطالعه کنم، شبی بیست صفحه از این کتاب را مطالعه کردم و در شب سوم، تنبلی مانع مطالعه کتاب شد. همین تنبلی موجب شد تا به مدت دو هفته آن کتاب در همان صفحه 40 و در کنج اتاق باقی بماند.
مدتی بعد تصمیم گرفتم کارهای روزانه را در دفترچه کوچکی یادداشت کنم تمام کارهایی که در طول روز باید انجام میشد را مرتب در دفترچه یادداشت کردم. یکی از این کارها مطالعه روزانه 20 صفحه از کتاب بود. در پایان روز نیز درصد کارهای انجام شده را یادداشت میکردم. در دو روز نخست، زمان صبحگاهی تا نزدیکی ظهر را از دست میدادم و ضمن تلاش برای اتمام کارهای یادداشت شده، یک یا دو کار باقی میماند که انجام نمیشد.
این دفترچه و یادداشت و برنامهریزی چند نکتهی مثبت برای من داشت:
اول اینکه دوست داشتم همیشه درصد پایان صفحه 100 باشد. دوم اینکه فهمیدم اگر کار را به ساعتی دیگر موکول کنم، در پایان روز و پایان صفحه عدد 100 را مشاهده نکرده و همین موجب شد تا صبح زودتر از خواب برخیزم و از کوچکترین زمانهای بیکاری برای انجام کارهای یادداشت شده استفاده کنم. سومین موضوع اینکه در طول سه هفته، علاوه بر اینکه آن کتاب نیمه تمام را تمام کردم، با یک برنامه دقیق و عمل به آن، دو کتاب دیگر را نیز مطالعه کردم و بسیار بابت این موضوع خرسندم.
این برنامه ریزی به من کمک کرد تا تنبلی را کنار گذاشته و با شوق و اشتیاق فراوان، نسبت به انجام کارها ذرهای درنگ نکرده و بسیار اوقات خوب و خوشی را سپری کنم.
پس این نکته بسیار مهم است که در زندگی برنامهریزی داشته باشیم و از آن مهمتر، به این برنامهریزی پایبند باشیم.
قدم هشتم: داشتن نظم |
اگر اطرافمان بههم ریخته و نامرتب باشد، این موجب افت انگیزه و انرژی ما میشود؛ چرا که بینظمی و آشفتگی، به ویژه از لحاظ بصری، موجب افت انگیزه و انرژی میشود. خانه، ماشین و میز و … که نامرتب باشد، نظم ذهن را بههم ریخته و برای فرار از این تشویش ذهنی، به راهی آسان، یعنی فرار و اجتناب از حل مسئله روی میآوریم.
قدم نهم: مثبتاندیشی، یک اصل مهم |
ذهن ما بسیار شگفتانگیز است. یکی از این نکات شگفتانگیز این است که ورودیها را باور میکند. اگر ما، پیوسته خودمان را فردی تنبل، ناتوان و بیانگیزه تصور کنیم، ذهنمان این صفات را باور میکند و در واقع، آنها را در خود نهادینه میکند. این باعث میشود که قدرت تغییر را از ما بگیرد و همین منفینگریها موجب تشدید تنبلی در وجودمان گردد.
قدم دهم: شروع کردن و استارت زدن |
در علم فیزیک، به تمایل اجسام برای حفظ حالت اولیه لَختی یا اینرسی میگویند. مثلا یک ماشین سنگین، در ابتدا به سختی شروع به حرکت میکند، اما هرچه به حرکت ادامه دهد، ادامهی حرکت برایش آسانتر خواهد شد.
ما نیز در درون خود یک اینرسی یا یک لختی داریم چون در مقابل شروع کار جدید مقاومتی نشان میدهیم. اما مهمترین نکته همین است که شروع کنیم چون زمانی که با قدمهای کوچک شروع به انجام کار کنیم، کم کم تاثیر تغییرات را مشاهده خواهیم کرد.
قدم یازدهم: عملکرد سریع |
این تمرین در اصطلاح تمرین چابکی هم نام دارد. حال اساس این تمرین چیست و چگونه است؟
فرض کنیم در یک کار درسی و علمی، استاد و یا معلم محترم، برای ما پروژهای را مشخص کرده و از ما انتظار دارد تا تحقیقات خود روی این پروژه را انجام دهیم و نتایج حاصل شده را تحت قالب پاورپوینت ارائه دهیم. مسلماََ استاد محترم، زمانی را برای انجام ارائه به ما اعلام میکنند. تصور میکنیم این زمان 7 روز است. زمان زمانِ مناسبی است. تجربه نشان میدهد اکثریت ما، این زمان را زمانی طلانی تصور میکنیم و امروز را برای انجام کار زود میدانیم. در بسیاری از مواقع نیز روز ششم کار را شروع میکنیم و در پایان شب، به استاد خود پیام داده و از ایشان طلب وقت بیشتر میکنیم. این اتفاق حاصل از همین تنبلی است.
حال تکنیک عملکرد سریع و یا چابکی، به ما میگوید، اگر 7 روز برای این کار زمان داریم، 7 روز را در 3 دسته تقسیم کنیم. یعنی سه دستهی دو روزه. در اینجا لازم است مهلت پایان کار را فقط و فقط در دو روز نخست در نظر بگیریم. یعنی برای ما این نکته که 7 روز مهلت داریم بی اهمیت است و ما زمان پایان کار را، دو روز اول میدانیم.
اکنون لازم است تمام سعی خود را برای انجام این پروژه در این دو روز انجام دهیم یعنی برای ما اهمیتی ندارد فرصتی 7 روزه داریم، ما باید دو روزه کار را به پایان برسانیم. در دو روز دوم، کار را بررسی کنیم و مشکلات و معایب را برطرف سازیم. در دو روز سوم نیز این کار را تکرار کرده و کاملا مشکلات ارائه را بطرف میکنیم.
روز هفتم بدون تنبلی و با یک کار بسیار قوی از نتیجه لذت خواهیم برد.
وقتی که زمان را به مدتهای کوتاهتری تبدیل کنیم، یا اینکه خودمان را وادار به انجام کاری کنیم، اول احتمال انجام کار قوت میگیرد، دوم نیز به مرور زمان، تنبلی از وجودمان پاک میگردد.
قدم دوازدهم: اهرم رنج و لذت |
یکی از راههای ترک تنبلی و انجام کارهایی که آن را به تعویق میاندازیم، استفاده از اهرم رنج و لذت است.
اگر بخواهیم بهطور خلاصه این مورد را توضیح دهیم، باید یک برگه برداریم و در وسط صفحه یک خط بزرگ بکشیم (بصورت T). سپس یک طرف خط بنویسیم:”اگر این کار را انجام ندهیم، در 5 سال بعد، در بدترین حالت ممکن، دچار چه رنجهایی میشویم” و در طرف دیگر خط بنویسیم: “اگر این کار را انجام دهیم، در 5 سال بعد و در بهترین حالت ممکن، به چه موفقیتها و لذتهایی میرسیم”! سپس در ادامه صفحه یا در طرف دیگر صفحه، اقدامات لازم برای رسیدن به هدف را بنویسیم.
سپس کافیست هر روز صبح، این دو صفحه را مرور کنیم تا متوجه اثر شگرف این تمرین شویم.
درک و فهم بهتر موضوع اهرم رنج و لذت را در مقاله “راه میانبر برای تغییر عادتهای سرسخت ذهنی(اهرم رنج و لذت)” دنبال نمایید.
راه میانبر برای تغییر عادتهای سرسخت ذهنی
دیگر روشهای ترک تنبلی:
۱۳. از خودمان انتظار کامل بودن نداشته باشیم
۱۴. استفاده از نقاط قوت خودمان
۱۵. مشخص کردن موفقیتهایی که تا کنون داشتهایم
۱۶. کمک خواستن از دیگران
۱۷. اجتناب از حواسپرتی
و …
یکی از کتابهای مناسب جهت رفع تنبلی
یکی از بهترین کتابها در این زمینه که بسیار مورد استقبال مردم قرار گرفته است، کتاب “قورباغهات را قورت بده” است.
شما میتوانید این کتاب را از ” فروشگاه کتاب” خریداری نمایید و توضیحات را مطالعه نمایید.